Özet:

İrlandalı yazar ve filozof Iris Murdoch felsefesinin yansımaları yazdığı romanlarında da görülmektedir. Platon’un bazı düşüncelerini yorumlayarak kendi felsefi yaklaşımını geliştiren Murdoch’a gore insanların çoğu yanılsama içindedir. Bu düşüncesini de Platon’un ünlü mağara alegorisine dayandırır. Murdoch çok az insanın yaşadığı yanılsamalardan kurtularak gerçeği olduğu gibi gördüğüne inanır. Murdoch’a göre bir bireyin yanılsamadan kurtulup gerçeğe ulaşabilmesinin belli yolları ve nedenleri vardır. Bunlardan en önemlilerden biri de sanattır. Bu bağlamda sanatın Murdoch felsefesinde çok önemli bir yer tuttuğu anlaşılmaktadır. Murdoch’ın felsefesinde sanatı ön plana çıkarmasının yansımaları romanlarında gözlemlenmektedir. Birçok romanında sanata belli ölçülerde değinmektedir. Bu çalışmada ele alınan romanlarda sanatın özellikle vurgulandığına dikkat çekilmiştir. Söz konusu romanlarda sanat herhangi bir tema olarak ele alınmaz, sanat belli bir gücü olan, bireylerin yaşama bakış açılarını değiştiren ve yol gösterici özellikleriyle ön plana çıkarılır. Iris Murdoch’ın sanatı ele alışındaki yaklaşımın benzer bir örneği Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna adlı romanında gözlemlenir. Ali’nin bu romanında da sanatın ön plana çıktığı görülmektedir. Roman kahramanı Raif sanata düşkün, resim galerilerini gezen ve sanatla ilgili haberleri takip eden bir karakterdir. Raif karakterinin Murdoch karakterleriyle özdeşleştiren olay Kürk Mantolu Madonna isimli tablo ile karşılaşması sonucu gerçekleşir. Bu portrenin etkisi altına giren Raif’in hayata bakış açısı değişir. Hayata başka bir pencereden bakmaya başlar. Sanatın yaşantısında neden olduğu değişiklikler açısından Murdoch romanlarındaki karakterlere benzemektedir. Bu çalışma sanatın bu etkisi üzerinde durmaktadır.

Anahtar Kelimeler: