Atıf Sayısı
1
Görüntüleme
36
Türkler çoğunlukla 11. yüzyılda İslamiyeti benimsemişlerdir. İlk Müslüman Türk devleti bu dönemde hâkim olan Karahanlı Türk devletidir. Karahanlılar döneminde yazılmış eserler İslami Türk edebiyatının ilk eserleri sayılır. Satır arası Kur’an Tercümesi (Rylands nüshası), Dîvȃnu Lugȃti’t-Türk, Kutadgu Bilig ve Atebetü’l-Hakȃyık adlı eserler Karahanlı Türkçesiyle yazılmış ve günümüze kadar gelmiş olan eserlerin başlıcalarıdır. Bu eserlerde İslamiyete ait terimler için genellikle Türkçe karşılıklar türetilmiştir. Daha önce Uygurlar döneminde bir gelenek hâlini alan başka dinlere ait kavram isimlerini ve terimleri Türkçeleştirme uygulamasının İslamiyetin kabul edildiği Karahanlılar döneminde de devam ettiği görülür. İslamiyeti yeni benimseyen bir toplumda, bu yeni inancı anlatmak, yaymak ve benimsetmek için onların bildiği bir dili kullanmanın gerekli olduğu anlayışıyla bu eserler kaleme alınmıştır. Bu dönemde türetilen terimlerin pek çoğu sonraki dönemlerde unutulmuş, bunların yerine Arapça terimler kullanılmıştır. Diğer dinȋ terimlerde olduğu gibi Tanrı’nın esmȃ-i hüsnȃ adı verilen güzel ad ve sıfatları da Karahanlı dönemi eserlerinde Türkçe ile karşılanmıştır. Karahanlılar döneminde türetilen bu adlar daha sonraki dönemlerde Türkçe ile yazılmış bir kısım eserlerde de kullanılmış, eserlerin bir kısmında da bu adlar başka Türkçe sözcüklerle karşılanmıştır. Bu çalışmada esmȃ-i hüsnâ kavramı kısaca tanıtılmış ve Karahanlı Türkçesi ile yazılmış eserlerde kullanılan esmâ-i hüsnânın Türkçe karşılıkları tespit edilmiştir. Taranan eserlerde, Tanrı’nın adı veya sıfatı olarak kullanılan sözcüklerin yer aldığı cümleler verilerek anlamları ve kullanım şekilleri örneklendirilmiştir. Sonuçta esmâ-i hüsnânın büyük bir kısmının Karahanlı Türkçesi ile yazılmış eserlerde çeşitli yollarla türetilen Türkçe sözcüklerle karşılandığı belirlenmiştir.
The Turks adopted Islam in the 11th century. The first Muslim Turkish state was the Karahanlı Turkish state that ruled during this period. The works written during the Karahanists period are the first works of Islamic Turkish literature. The translation of the Qur’an between the lines (Rylands nüshası), Dîv
Turks mostly adopted Islam in the 11th century. The first Muslim Turkish state was the Kara-Khanid Khanate that dominated this period. The works written during the Kara-Khanid period are considered as the first works of Islamic Turkish literature. Interlinear Qur’anic Translation of the Qur’an (Rylands copy), Dīwān lughat at-Turk, Ḳutadġu Bilig and Atebetu’l-Haḳāyiḳ are the main works written in Kara-Khanid Turkish having reached today. In these works, Turkish equivalents are generally lexicalised for the Islamic terms. It is seen that the practice of Turkicization of the concept names and terms belonging to other religions which had previously become a tradition in the Uighurs period continued in the period when Islam was accepted. In a society that has recently adopted Islam, these works have been written with the understanding that it is necessary to use a language they know in order to express, spread and adopt this new belief. Many of the Turkish terms lexicalised in this period were abandoned in later periods, and Arabic ones were used instead. Like other terms relating to religion, the beautiful names and adjectives of Allah, i.e. ʾasmāʾ al-ḥusnā, were generally met with Turkish ones in the works of Karahanli period. These names, lexicalized during the Karahanli period, were also used in some works written in Turkish in the later periods. In some of the Turkish works, it is seen that these names are met with other Turkish words. In this study, the concept of ʾasmāʾ al-ḥusnā and the studies related to ʾasmāʾ al-ḥusnā in Turkish are briefly introduced and the Turkish equivalents of Esma-hüsna, used in the works written in Karahanli Turkish were depicted. In the reviewed works, sentences containing the words used as the name or title of Allah are given and their meanings and usage patterns are exemplified. As a result, it is seen that a large part of ʾasmāʾ al-ḥusnā was met with Turkish words derived in various ways in the works written in Kara-Khanid Turkish.
Dergi Türü : Ulusal
Makale Detay 
Atıf Yapanlar
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
