Özet:

Bu çalışma, “modern okul”un, hem evrensel değerlerin hem de her kültürün kendine ve inancına özgü kabul etiği değerlerin eğitim alanını sınırlandırarak, değerlerin büyük oranda okullarda formel bir eğitim yöntemi içerisinde aktarılmasını ön görmesi ve bu eğitim kurumlarında eğitici olan öğretmenlerin büyük ölçüde değerleri anlatan ve aktaran bir konumda olmaları yeni değerler eğitimi modelinin eleştirisi açısından bir tartışma alanı açmayı amaçlamaktadır. Ayrıca değer aktarımın daha genişletilebilir bir eğitim alanı çerçevesinde değerler eğitimine vurgu yapılacaktır. Batı’da yeni bir insan modelini üretecek eğitimin hedeflenmesi, buna uygun bir öğretim programının benimsenmesi, bu bağlamda modern merkezi devletlerin gelişimi ve eğitimin dönüştürücü rolünün yönetici seçkinlerce fark edilmesi beraberinde yeni bir süreç inşa etmiştir. Bu süreç, Bat dünyasında 18. y.y.’ın ikinci yarısından itibaren süregelen dünyevileşme ve laikleşme sürecinin sonucudur. Başka bir ifadeyle vahiy kaynaklı egemenlik anlayışının dünyevileşme ve bazen de devletin laikleşmesi sonucu yönetici seçkinlerin ihtiyaç duyduğu insan modeline devredilmesi ile ilgilidir. 16. y.y.’dan itibaren ilkokulun hedefleri arasında okuma-yazma-sayma ve ahlak ve din öğretiminin yanı sıra toplumsal yaşamda muteber kabul edilen kişisel davranış kurallarına alıştırmalar da eklenmektedir. Aynı zamanda Batı’da, 19.y.y.’ın başından itibaren ortaya çıkan “modern okul”, gençleri toplumsallaştırmada geçmişte bu vazifeyi yerine getiren kurumlar olan kilise, lonca ve ailenin yerini aldığı bir zaman kesitidir. 19. y.y.’ın ikinci yarısından başlayarak Batı’nın yönetici seçkinleri ve eğitimcileri, okullarda her türlü değer eğitiminin verilmesi gerektiğinin önemini vurgularlar. Özellikle de merkezi iktidarın, merkezi eleştiren unsurlar karşısında güçlü olmasını sağlayacak bir ortak aidiyet bilincine ihtiyaç duyduğu değerler eğitimi, öğretim programlarındaki yerini alır. Burada bir çok değer yurttaşlık ve vatandaşlık değerlerine indirgenerek oluşturulan yeni seküler değerlerin eğitimi, öğretim programlarında yerini almıştr. Bu süreçte birer değer olarak ahlâk ve yurttaşlık eğitimi, gençleri bir yandan Kilise’nin değerler sisteminden özgürleştirmeyi amaçlarken, diğer yandan da Tanrı’ya, ebeveynlere ve otoritelere saygıyı amaçlayan yeni bir ahlâkî değer geliştirmeye yönelmektedir. Bu ahlâki duruş aynı zamanda vatanseverlikle pekiştirildikten sonra gençlerin yasalara saygı duymaları ve itaat etmeleri sağlanacak ve bunun ile yurttaşlık duyarlılık ve siyasal amaçlar doğrultusunda gençlerin eğitilmesi amaçlanmaktadır

Anahtar Kelimeler: