Abstract:

Metaforlar, bir konu ya da kavram hakkında insanların düşünme şekillerini ortaya koyan önemli araçlardır. Öğrenmenin anlamlı olarak gerçekleştirilmesinde önemli bir yere sahiptir. Araştırmada ilkokul 3 ve 4. sınıfta eğitim gören öğrencilerin ''uzay'' kavramına ilişkin düşünce ve algılarının metaforlar vasıtasıyla tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma grubunu Diyarbakır ilinde Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı farklı ilkokulların 3 ve 4. sınıflarından 233 öğrenci oluşturmaktadır. Bu öğrencilerin 108’i 3. sınıfta, 125’i 4. sınıfta öğrenim görmektedirler. Nitel araştırma desenlerinden olgu bilim çalışmasının kullanıldığı bu çalışmada 2015-2016 öğretim yılının güz döneminde “uzay” kavramına illişkin düşünce ve algılarının tespit edilmesi amacıyla ''Uzay............. gibidir. Çünkü ...................'' cümlelerinin yazılı olduğu kağıtlar öğrencilere dağıtılmış, boşlukları tek bir noktaya odaklanarak doldurmaları istenmiştir. Dağıtılan kağıtlar toplandıktan sonra ürettikleri metaforların analizi yapılmıştır. Analizler; literatürde metafor analizlerinde kullanılan adlandırma, tasnif etme (eleme ve arıtma) kategori geliştirme, geçerlik ve güvenirliği sağlama ve verileri bilgisayar ortamına aktarma aşaması şeklinde yapılmıştır. Belirlenen kategorilere göre öğrencilerin uzayı bilimsel, soyut ve somut kavramlara benzettikleri, günlük hayatla ilişkilendirdikleri, orayı gidip göremedikleri için korktukları ve karanlık olarak nitelendirdikleri belirlenmiştir. Uzaylıların olduğunu düşündükleri ve Dünya’yı istila edeklerini söylemeleri önemli bulgular arasındadır. Ayrıca öğrenciler uzayı yuvarlak olarak betimlemektedirler. Öğrencilerin korkularının giderilmesi, merak duygularının artması, uzaya yönelik ilgi ve motivasyonlarının artması için öğretmenlerin ders sürecinde akılda kalıcı etkinliklerin ve dikkat çekici materyallerin kullanmaları önerilmektedir.

Keywords: