Abstract:

Osmanlı Devleti’nde Balkan savaşlarının ardından yükselen Türkçü-milliyetçi politikalar, ticarî hayatta da kendisini göstermiştir. 1913-1914 yılları arasında devlet içinde yaşayan Rumlara karşı uygulanan Müslüman Boykotajı bunun bir sonucudur. Boykotaj ile savaş esnasında Rumeli’de ekonomik baskılara maruz kalan Türk halkının intikamı alınmak istenmiştir. Ayrıca Osmanlı Devleti’nde ihanet içinde olduğu düşünülen Rum azınlıklar zor duruma düşürülecek ve ticarette millileşme sayesinde Batının esareti sona erdirilecektir. Ticarette millileşme ve Müslüman Boykotajı hakkında toplumun bilgilendirilmesinde, dönemin gazete ve dergileri de kullanılmıştır. İttihat ve Terakki’nin milli bir nesil yetiştirme çabalarından hareketle, bu konu ile ilgili yazılar çocuk dergilerinde de yayınlanmıştır. Bu çalışmada, dönemin önemli dergilerinden Çocuk Dünyası ve Çocuk Duygusu dergileri ve bu dergilerde yer alan ticarette millileşme ve Müslüman Boykotajı konulu yazılar incelenmiştir. Bu iki derginin seçilmesinde Müslüman Boykotajının yaşandığı 1913-1914 yıllarında yayınlanmalarının ve Çocuk Dünyası dergisinin naşirinin Türk Yurdu Kitabhanesi; Çocuk Duygusu dergisinin sahibinin ise Ermeni asıllı Leon Lütfi olmasının etkisi vardır. İki dergi arasında yapılan karşılaştırma ile ticarette millileşme konusunda hem Türkler hem de azınlıklar arasında fikrî bir farklılığın olup olmadığı ortaya konulmuştur. Niteliksel tarihsel bir araştırma olan bu çalışma sonucunda, Müslüman Boykotajı konusunda iki dergi arasında anlaşmazlık olduğu görülmüştür. Bununla birlikte her iki dergi de siyasî ve iktisadî alanda ülkenin içinde bulunduğu zor şartlardan kurtarılması için çocuklara vatan sevgisinin, çalışmanın, ticaret yapmanın önemini kavratmak istemiştir.

Keywords: