Özet:

Bu çalışma, sosyal medya olgusunu, sosyolog George Ritzer’in McDonaldlaşma teorisi bağlamında ele almaktadır. Ritzer’in teorisine göre McDonald’s fast-food restoran zincirinin sistemini belirleyen beş temel prensip vardır. Bunlar; verimlilik, hesaplanabilirlik, öngörülebilirlik, denetim ve akılcılık çerçevesinde ortaya çıkan akıldışı pratiklerdir. Ritzer’e göre bu prensipler çağdaş toplumun bütün katmanlarına yayılmaktadır. Bu süreç McDonaldlaşma olarak ifade edilir. McDonaldlaşmanın toplumsal ve bireysel yaşamda ve kurumların gelişiminde birçok olumlu gelişmeyi beraberinde getirdiği ifade edilebilir. Ancak bunun yanında çoğu akıldışı pratiği içerisinde barındıran olumsuz sonuçlara da neden olmuştur. Ritzer, bu durumu McDonaldlaşmanın eleştirisi bağlamında ele almaktadır. McDonaldlaşma, görüldüğü diğer alanlarda olduğu gibi, iletişim alanında da yaygın bir süreç haline gelmektedir. Geleneksel medya içerisinde de görülen bu eğilim, kendisini bariz bir şekilde en çok sosyal medyada göstermektedir. Sosyal medyanın ortaya çıkması ve gelişim göstermesi, McDonaldlaşma sürecinin prensipleri ile örtüşmektedir. Sosyal medya ile birlikte iletişim giderek verimli ve basit bir süreç haline gelmektedir. Bununla birlikle iletişim hesaplanabilir bir içeriğe indirgenmekte ve çoğu zaman öngörülebilir bir ortam ve içerik sunmaktadır. Sosyal medyada gün geçtikçe denetim ve gözetim pratiklerinin de bireyler arasında yaygınlaştığı görülmektedir. Akıldışı pratikler ise genellikle sosyal medyanın kullanıcılarına sunduğu yanılsamalar çerçevesinde ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda, çalışmada yukarıda ifade edilen prensiplerin sosyal medyadaki yansımaları ele alınmakta ve iletişim olgusunun nasıl bir McDonaldlaşma süreci içerisinde olduğu ortaya konmaya çalışılmaktadır. Bu sürecin iletişim alanında sağladığı olumlu katkılar ele alınmakta, diğer taraftan süreç içerisinde görülen akıldışı iletişim pratikleri değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler: