Abstract:

Türkiye Türkçesi için hazırlanan gramer çalışmalarında sözcükler ya Arap grameri esasında anlamlı (isim ve fiiller) ve görevli (edat, ünlem, bağlaç) sözcükler olarak sınıflandırılmış ya da Fransızca gibi bir batı dili gramerleri örnek alınarak sözcükler sınıflandırılmaya çalışılmıştır. Günümüzdeki gramer çalışmaları sözcük türlerini genel olarak isim, sıfat, zamir, zarf, fiil, edat, bağlaç ve ünlem başlıkları altında incelemektedir. Bu sekiz başlığa ek olarak yardımcı fiiller, modallar gibi farklı başlıkların açıldığı çalışmalara da rastlanmaktadır. Türkmen Türkçesine hatta Sovyetler Birliği’nden ayrılmış Türk devlet ve topluluklarının lehçelerine bakıldığında sözcük türleri başlıklarında dikkat çekici bir artış görülür. Bu coğrafyada hazırlanan gramer çalışmalarında tanıdık olan isim, sıfat, zamir, zarf, fiil, edat, bağlaç ve ünlem dışında sayılar, enklitikler, modal sözler, ses taklidi sözcükler, çocuk sözcükleri, seslenme sözcükleri gibi başlıklar da yer almaktadır. İşte bu çalışmada -özellikle- Türkmen Türkçesiyle yazılmış gramer çalışmalarında sözcüklerin nasıl sınıflandırıldığı, başlıklar altında konuların nasıl ele alındığı, tespit edilen yeni başlıkların Türkiye Türkçesi gramerlerindeki karşılığı belirlenecek ve bu farklı başlıkların Türkiye Türkçesi için de uygulanabilirliği sorgulanacaktır. Çalışmamızın sonucunda sözcük türleri ile ilgili olarak Türkmen Türkçesi örneğinde diğer Türk lehçeleri için de belli çıkarımlara ulaşılması amaçlanmaktadır. Bu çalışmanın bir diğer çıktısı, hem lehçe alanında çalışan dilciler hem lehçe konuşurlarına Türkiye Türkçesi öğreten eğitimciler hem de bu lehçeleri konuşan ya da öğrenen öğrenciler için karşılıklı gramer terimlerinin netleşmesi olacaktır.

Keywords: