Özet:

Türk dil bilgisinin tartışmalı konularından biri de sözcük türlerinin nasıl tanımlanması ve hangi ilkeler doğrultusunda tasnif edilmesi hususudur. Bu konu, geleneksel dil bilgisinde -genelde- iki farklı yaklaşımla incelenmektedir. Bunlardan birinci yaklaşım, Aristo’nun sözcük türleri hakkındaki ‘ad (onoma)’, ‘eylem (rhéma)’, ‘edat’ (syndesmoi) saptamalarını temel alan yaklaşımdır; ki, bu yaklaşıma göre sözcükler önce ‘isim’, ‘fiil’ ve ‘edat’ olmak üzere üç ayrı kategori olarak ele alınır; sonrasında da ‘isim’ kendi içinde < (‘isim’, ‘zamir’, ‘sıfat’ ve ‘zarf’); ‘edat’lar kendi içinde > (‘çekim edatı’, ‘bağlama edatı’ ve ‘ünlem edatı’) olmak üzere çeşitlendirilerek ‘isim (ad)’, ‘zamir’ (adıl), ‘sıfat’ (önad), ‘zarf’ (belirtec), ‘bağlama edatı’ (bağlaç), ‘çekim edatı’ (ilgeç), ‘ünlem edatı’ (ünlem) ve ‘fiil’ (eylem) olmak üzere sekiz ayrı grup hâlinde ele alınır. İkinci farklı yaklaşım ise doğrudan ‘ad’, ‘sıfat’, ‘zamir’, ‘zarf’, ‘takı’, ‘bağlam’, ‘ünlem’ ve ‘fiil’ şeklinde veya kısmen değişik terimler ile ‘ad’, ‘sıfat’, ‘belirteç’, ‘adıl’, ‘ilgeç’, ‘bağlaç’, ‘ünlem’, ve ‘eylem’ şeklinde olmak üzere doğrudan sekize ayrılarak incelenmesi şeklindedir. Bu tasnifler son zamanlarda birtakım eleştirilere tabi tutulmuş ve yeni yeni sözcük türleri sınıflandırılması teklifleri sunulmaktadır. Bu makale de sözcük türlerini, önce ‘sözlüksel anlamlı’ ve ‘dil bilgisel anlamlı’ olmak üzere iki ana gruba ayıracak; sonra onları kendi içinde ‘isim’, ‘zamir’, ‘sıfat’, ‘zarf’, ‘asıl fiil’i ‘sözlüksel anlamlı sözcükler; ‘bağlama edatı’, ‘çekim edatı’, ‘ünlem edatı’, ‘pekiştirme edatı’ ve ‘yardımcı fiil’i de ‘dil bilgisel anlamlı’ sözcükler’ sınıfında alt başlıklara ayırarak on değişik sözcük türünü esas alan yeni bir sınıflandırma teklifi sunacaktır.

Anahtar Kelimeler: