Özet:

Tanzimat yıllarında eğitim çalışmalarının büyük çoğunluğunun İstanbul ile sınırlı kaldığı düşünülecek olursa, II. Abdülhamid döneminde eğitim hizmetlerinin İstanbul dışına çıkması, bu hizmetlerin taşraya da ulaştırılması ile önemli mesafeler kaydedilmiştir. Tanzimat Dönemi’nde eğitim alanında atılan temeller, II. Abdülhamid Dönemi’nde uygulama ve yayılma imkânı bulmuştur. II. Abdülhamid Dönemi’nde eğitim hizmetlerinde nicelik açısından görülen olumlu gelişmenin, nitelik açısından ise aynı düzeyde olup olmadığı tartışılabilir olsa da ilerleme kaydedildiği bir gerçektir. Bu dönem boyunca okul sayısındaki artışla birlikte yabancı ve azınlık okullarının da sayısı oldukça artmıştır. II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e kadar olan bu dönemde, eğitim kurumları ve programlarında yapılan yenilikler ile önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Bu dönemin öne çıkan özelliği ise Cumhuriyet’i kuran neslin bu okullarda yetişmiş olmasının yanı sıra, Cumhuriyet fikrinin temellerinin de bu dönemde atılmasıdır. Cumhuriyet Devri ise, Türk eğitim sisteminde yüzyıllar boyunca çağdaş eğitim sistemine ulaşmak için yapılan çabaların gerçekleşmesini sağlayan bir dönem olmuştur. Öncelikle Milli Eğitim Bakanlığı kurulmuş ve eğitim sistemindeki ikiliğe son vermek için Tevhid-i Tedrisat Kanunu çıkarılmıştır. Böylece Osmanlı Devleti’nde Cumhuriyet’e devredilen eğitim kurumları ve sistemi modern bir yapıya kavuşmuştur. Günümüze değin gelen toplumu yetiştiren ana konu olan eğitim hiç kuşkusuz her çağda önemli bir yer arz etmektedir. Bu önemli konunun, cumhuriyete etkisi ve katkısı incelenmesi ve vurgulanması gereken bir konudur. Bu çalışmada da, Meşrutiyet dönemi eğitim sistemindeki değişim ve gelişiminin yanı sıra elde ettiği birikimin, cumhuriyetin temellerine katkısı üzerinde durulmuş, genç cumhuriyetin nasıl bir hamurla yoğrulduğu, meşrutiyet eğitimi alan kişilerin sahip oldukları potansiyel ve zihni alt yapılarını faaliyete dökmeleri irdelenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmayla eğitimdeki değişimlerle birlikte cumhuriyetin filizlenmesi gözler önüne serilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: