Abstract:

Nitel araştırmaya dayanan bu çalışmada doküman olarak yabancı dil olarak Türkçe ders kitapları kullanılmıştır. Amaçsal örnekleme dayanan çalışmada, yabancılar için hazırlanmış “Yedi İklim Türkçe Ders Kitapları A1, A2, B1” düzeyi ile “Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı A1/ A2, B1” düzeyinden hareketle üretici dönüşümsel dilbilgisi özelliklerini gösteren cümleler örnek olarak verilmiştir. Bunun yanı sıra araştırmada üretici dönüşümsel dilbilgisi özelliklerini taşıyan cümlelerin farklı örnekleri de gösterilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada, yabancılar için hazırlanmış “Yedi İklim Türkçe Ders Kitapları A1, A2, B1” düzeyi ile “Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı A1/ A2, B1” düzeyinden örnek cümleler verilerek üretici dönüşümsel dilbilgisinin yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde önemli olduğu belirtilmiştir. Araştırmada, üretici dönüşümsel dilbilgisi kurallarını taşıyan cümlelerin bireysel farklılıklar açısından önemli olduğu anlaşılmıştır. Araştırmanın sonucunda üretici dönüşümsel dilbilgisi türlerinin stilistik dönüşümler/ yer değiştirme dönüşümleri, seçimli dönüşümler, çift tabanlı dönüşümler (genel dönüşümler), yerine koyma dönüşümleri/ sözcük değiştirme dönüşümleri, katma ve silme dönüşümleri, edilgen dönüşümler ve karma dönüşümler olduğu belirlenmiştir. Bu bağlamda yabancılar için Türkçe ders kitaplarından hareketle üretici dönüşümsel cümlelere örnekler verilmiştir. Farklı üretici dönüşümsel özellikleri taşıyan cümleler ise karma dönüşümlü cümleler (çok özellikli dönüşümlü cümleler) başlığı altında açıklanmıştır. Bu araştırmanın sonucunda üretici dönüşümsel dilbilgisinin yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde önemli olduğu anlaşılmıştır. Konuşma ve yazma dilinde kendisini açık bir şekilde gösteren üretici dönüşümsel dilbilgisinin her bireyin zihin yapısıyla ilgili olduğu ima edilmiştir. Ayrıca okuma metinlerinin farklı üretici dönüşümsel dilbilgisi cümleleriyle dönüşümünün yapılması ve bu bağlamda değişik etkinliklerin hazırlanması yabancı dil olarak Türkçe öğretimini kolaylaştırılacağı sonucuna varılmıştır.

Keywords: