Abstract:

Sorgulama, çözümleme, yorumlama, değerlendirme ve karar verme gibi üst düzey düşünme becerilerini kapsayan eleştirel okuma, bilinçli bir yaşama hazırlık aşaması olarak değerlendirilebilir. Çünkü yaşamı anlamlandırma, sorgulama, değerlendirme ve bunun sonucunda bir yargıya varma eğilimde olan bireylerin yolları eleştirel okumayla kesişir. Bu bağlamda, toplumsal gelişime yön veren aktörlerden biri olan öğretmenlerin “eleştirel okuma” kavramına yönelik algıları çok önemlidir. Bu çalışmada Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel okumaya yönelik algıları incelenmiştir. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden olgu bilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Adıyaman Üniversitesi Türkçe öğretmenliği 3. sınıfta öğrenim gören 39 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada verileri elde etmek için yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Verilerin analizinde ise içerik analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda, Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel okumanın tanımı ile ilgili önemli bilgilere sahip olduğu fakat olumlu eleştiri konusunda fikir belirtmediği, eleştirel okuma eğitiminde en önemli faktör olarak okuyucuyu gördüğü, eleştirel okuyucunun özellikleri arasında en önemli nitelik olarak tarafsızlık ilkesini belirttiği, eleştirel okumanın öğretilmesi ve geliştirilmesi ile ilgili olarak da özellikle eleştirel okuma yönteminin öğretilmesinin gereğine dikkat çektiği tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlardan hareketle; araştırmaya katılan hiçbir Türkçe öğretmeni adayı tarafından belirtilmeyen olumlu eleştirinin önemine dikkat çekilmesi, eleştirel okumanın geliştirilmesi için öğrencilere yöntem öğretimi hususunda rehberlik çalışmaları yapılması, eleştirel okumayla ilgili disiplinler arası çalışmalarda bulunulması, öğretmen adaylarının müfredatla ilgili görüş belirtmemesi nedeniyle öğretmen adaylarına müfredatta eleştirel okuma becerisinin yeri ve önemi hakkında bilgilendirme yapılması önerilmiştir.

Keywords: