Özet:

Dil, sürekli gelişen ve değişen bir iletişim aracıdır. Dilin değişim ve gelişim aşamalarının fonolojik, morfolojik, sentaktik ve semantik özelliklerinin ortaya çıkarılması dil çalışmalarında önemli bir yere sahiptir. Bu bağlam doğrultusunda söz konusu çalışma ile +ki eki ve +DAki yapısı art zamanlı çözümleme yöntemi ile irdelenerek dilin bağlı olduğu gelişim ve değişim prensipleri çerçevesinde +ki eki ve +DAki yapısı ile ilgili gramatikal hususların tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın amacına uygun verilerin oluşturulmasında ve gramatikal hususların tespit edilmesinde alanla ilgili başat gramer kitaplarından tarama modeli ve doküman incelemesi tekniği ile “var olan durum var olduğu şekliyle” tespit edilmiş, art zamanlı çözümleme yöntemi kullanılarak çalışmanın her aşamasının sonunda tespit edilen gramatikal hususlar tarafımızdan betimlenmiştir. İki aşamadan oluşan çalışmanın birinci aşamasında elde edilen bulgular +ki eki ile ilgili adlandırmalar ve +ki ekinin biçim ve işlevleri ile ilgilidir. +ki ekinin Eski Türkçe, Karahanlı Türkçesi, Harezm Türkçesi, Kıpçak Türkçesi, Çağatay Türkçesi, Eski Anadolu Türkçesi, Osmanlı Türkçesi ve bugünkü Türkiye Türkçesi dönemlerine ait mevcut çalışmalardan bazıları incelenmiş ve konu ile ilgili bulgulara ulaşılmıştır. İkinci aşamanın bulgularını ise +DAki yapısının birleşik ek olup olmadığı, ek kalıplaşması şeklinde değerlendirilip değerlendirilemeyeceği, yapım eki mi çekim eki mi olduğu sorularına aranan cevaplar oluşturmuştur. Çalışmanın sonuç kısmında ise +ki eki ve +DAki yapısı ile ilgili ilgili saptanan hususlar ve öneriler tarafımızdan betimlenerek ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler: