Özet:

Bu çalışmada, “arzu etmek, istemek” anlamındaki +sA- isimden fiil yapma ekini tanıtmak ve bu ekin özelliklerinin belirlemesine katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Bu amaçla öncelikle Altayist ve Türkologların +sA- isimden fiil yapma eki hakkındaki görüşleri verilerek konunun tartışılması sağlanmıştır. Tarihî kaynaklardaki bilgilerden ve tarihî metinlerdeki örneklerden hareketle +sA- isimden fiil yapma ekinin yapısı ve kökeni incelenmiş ve bu ekin “bir şeyi kendi istekleri, kendi dilekleri arasında saymak” anlamındaki sa- fiilinin ekleşmesinden oluşan bir isimden fiil yapma eki olduğu sonucuna varılmıştır. Bu ekin Köktürk Türkçesi, Eski Uygur Türkçesi, Karahanlı Türkçesi, Harezm Türkçesi, Kıpçak Türkçesi, Eski Anadolu Türkçesi ve Çağatay Türkçesindeki kullanımları örneklendirilerek tarihî gelişimi incelenmiş, +sA- isimden fiil yapma ekinin Türkçenin tarihî dönemlerinde kullanılan canlı bir ek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca +sA- ekinin Çağdaş Türk Dillerindeki kullanımı incelenmiş ve örneklendirilmiştir. +sA- isimden fiil yapma ekinin tespit edilen on iki genişletilmiş şeklinin şekil, anlam ve işlevleri incelenerek örneklendirilmiştir. –sA- şart kipi ekinin yapısı, kökeni ve tarihî gelişimi ile ilgili bilgi verildikten sonra +sA- isimden fiil yapma eki ile ilişkisi incelenmiş, bu iki ekin yapı ve köken olarak farklı ekler olduğu, tarihî süreç içinde birbirine karıştırıldığı tespit edilmiştir. +sI- isimden fiil yapma ekinin yapısı, kökeni ve tarihî gelişimi ile ilgili bilgi verildikten sonra +sA- isimden fiil yapma eki ile ilişkisi incelenmiş, bu iki ekin köken, işlev ve anlam bakımından farklı ekler olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: