Özet:

Kamusal alanlar sağlıklı kent peyzajı, kent kültürü, kent kimliği ve kentlilik bilincinin temel göstergesidir. Özellikle yeşil alanların kentin fiziksel dokusu ve ekosistemin dengelenmesindeki bilinen işlevleri ayrı tutulursa, kent insanının bedensel ve tinsel olarak sağlıklı gelişmesinde, çok çeşitli eylemler ve etkinlikler bağlamında toplumsal ilişkilerin kurulması, sürdürülmesi ve toplumsal dayanışmanın yerleşmesinde, kent ve kentlilik kimlik ve kültürünün geliştirilmesindeki işlevleri nedeniyle kamusal alanların varlığı, zenginliği ve çeşitliliği yaşamsal önem taşımaktadır. Bir kentin fiziksel açıdan yaşam niteliği üzerinde kamusal alanların varlığı, niteliği ve kullanılabilirliği önemli etkiye sahiptir. Yaşam niteliği birinci derecede kent halkını ilgilendirmektedir. Bu nedenle kamusal alanların planlanmasında ekolojik, fiziksel ve sosyal etkenlerle birlikte kent halkının görüş ve düşüncelerinin de belirlenmesi ve bulguların planlamaya yansıtılması gerekir. Halkın fiziksel, sosyal ve ekonomik nedenlerle benimsemediği ve kullanma eğiliminde olmadığı alanların nicelik ve nitelikleri yeterli bile olsa kentsel yaşam niteliği açısından etkisiz kalabilmektedir. Bu nedenlerin ortaya çıkardığı durum, kent halkının bu alanları kullanma etkinliklerini destekleyici, kısıtlayıcı ya da caydırıcı biçimde gelişebilmektedir. Bu gelişmelerin izlenmesinden elde edilecek bulgular, kamusal alanlarla ilgili plan kararlarının biçimlenmesinde önemli bir altlık oluşturacaktır. Bu bağlamda araştırmada, Adana kentinin kamusal alan varlığı ve bu varlığın kullanımını etkileyen önemli fiziksel etmenlerin kent geneli ve ana kent lekesini oluşturan dört ilçe (Çukurova, Sarıçam, Seyhan ve Yüreğir) temelinde belirlenmesine ve bu varlık ve etmenlerin halkın fiziksel açıdan kentsel yaşam niteliğine katkılarının ortaya konulmasına çalışılacaktır. Fiziksel açıdan kentsel yaşam niteliğinin kamusal alanlar yönünden belirlenmesine odaklanacak çalışmanın yöntemi; (1) kamusal alanların belirlenmesi, (2) kamusal alanların kullanımını etkileyen etmenlerin belirlenmesi, (3) kamusal alan varlığının ve bu varlığın kullanımını etkileyen etmenlerin düzeylerinin önerilen değerlerle karşılaştırılması, (4) önerilerin geliştirilmesi, olmak üzere dört aşamada yürütülecektir. Çalışmadan elde edilecek çıktılar, belediyelerin kamusal alanlara yönelik olası plan kararlarına sistematik veri sağlayan bir plan altlığı işlevini görebilecektir.

Anahtar Kelimeler: