Abstract:

Geleneksel evler tarihsel, kültürel ve yapısal olarak oldukça önem arz eden yapılardır. Geleneksel evler sosyal yaşamda meydana gelen değişikliklere bağlı olarak uzun süreli kullanımlarda çeşitli nedenlerle değişime uğramakta ve kullanıcı gereksinim ve isteklerine yanıt veremez duruma gelebilmektedir. Bu çalışma geleneksel Diyarbakır evlerinde sosyal yapıya bağlı değişen fiziksel değişimi incelemeyi hedeflemektedir. Anadolu’nun tarihi bir kenti olan Diyarbakır’da beş asırlık bir dönemi kapsayan, geçmiş kültürel değerleri barındıran tarihi geleneksel evler vardır. Geleneksel evler özgün niteliğini 1950’ li yıllardan sonra nüfus artışı ve çarpık kentleşmenin etkisi ile yitirmeye başlamıştır. Geleneksel Diyarbakır evleri geçmişte kalabalık, geniş ataerkil ailelere göre tasarlanmış ve dönemin kültürel, sosyal ve ekonomik yaşamını içinde barındırmıştır. Bugün yine kalabalık alt gelir grubunun içinde yaşamakta olduğu bu evler değişmiş, kullanım bakımından geçmişteki anlamını tamamen yitirmiştir. Sosyal yapı değişiminin mimari yapıyı nasıl etkilediğinin belirlenmesi amacıyla yapılan bu çalışmada geleneksel Diyarbakır evlerinde anket çalışması yapılarak kullanıcı profili belirlenmeye çalışılmış, yerinde yapılan gözlem ve inceleme sonuçları ile literatür taraması sonucu elde edilen bilgiler de ele alınarak fiziksel değişimler incelenmiştir. Evlerin tarihsel süreçte uğradığı değişim boyutunun belirlenmesi için yerinde yapılan incelemelerle evlerin orijinalindeki durumu göz önüne alınarak uğradığı fiziksel değişimler değerlendirilmiş ve sunulmuştur.

Keywords: