Özet:

Türkiye’de, 2017 yılı itibariyle, fakülte ve yüksekokullarda bulunan turizm rehberliği, gastronomi ve mutfak sanatları ile turizm işletmeciliği programlarının sayısı 100’ün üzerindedir. 2016-2017 eğitim öğretim döneminde turizm işletmeciliği lisans programlarının sayısı ise 62’dir. Önlisans ve lisansüstü eğitim programları da eklendiğinde, turizm işletmeciliği eğitim alanının, özellikle son yirmi yılda çarpıcı biçimde büyüdüğü gözlenmektedir. Gelinen aşamada, nicelikteki mevcut değişimin, niteliksel karşılığını da araştırma gerekliliği doğmaktadır. Bu araştırmada, Türkiye’de turizm fakülte ve yüksekokullarında verilen turizm işletmeciliği lisans programları üç döneme ayrılmış ve web siteleri üzerinden incelenmiştir. Programların misyon, vizyon, hedef ve değerleri, içerik analizine tabi tutularak, tematik bir sınıflandırılmaya gidilmiş ve turizm alanındaki iç ve dış paydaşların beklentileri açılarından değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamındaki üniversitelerin üç başlıkta kurumsal meşruiyet sağladıkları görülmüştür. Bu konular, sektör odaklılık, akademi ve toplumdur. Buradan yola çıkarak, lisans programlarının üç temel paydaşa seslendiği sonucuna ulaşılmıştır. Bunlardan birincisi, turizm sektöründe ana paydaş olan konaklama işletmeleridir. İkinci paydaş, akademik alan, bir diğer deyişle diğer üniversiteler ve üniversite çevreleridir. Üçüncü paydaş ise, sivil toplum örgütleri, medya ve yerel yönetimler başta olmak üzere kamudur. Üniversitelerin kuşaklar arası farklılıkları kurumsal ifadelerinde çok belirgin olarak farklılaşmamaktadır. Buradan hareketle, lisans programlarının yapılanmasında ilk kuşak programların eğilimleri öncelik kazanmaktadır. Özellikle sektöre yönelik söylemde neredeyse tam bir uzlaşma bulunmaktadır. Üçüncü kuşak üniversiteler, yerele daha fazla vurgu yapsa da, genel eğilimi takip etmektedir. Araştırmada elde edilen bir diğer sonuç ise, turizm fakülte ve bölümlerinin vizyon, misyon, değer ve amaç ifadelerinin turizm alanına özgü olmadığı gibi, mevcut misyonla vizyona nasıl ulaşılacağı konusunda belirgin bir ipucu sunmamaktadır. Buna ek olarak, fakültelerin amaçları konusunda da bir belirsizlik göze çarpmaktadır. İfadelerden, turizm işletmeciliği eğitiminin belirli alanlarda uzmanlaşmamış olduğu ortaya çıkmaktadır. Akademik yönünden ziyade, ağırlıklı olarak turizmin sektörel yönü vurgulanmaktadır. Bölümlerin amaç, vizyon ve misyon ifadelerinde daha çok turizm ve otel işletmelerinin beklentileri göz önünde tutularak, analiz düzeyinin genelde örgütler düzeyinde kaldığı ve bu nedenle de, daha evrensel ve makro konulara değinilmediği görülmektedir. Sektöre değinirken, kamusal amaçlarına ve kamu kuruluşlarıyla ilişkilere yönelik bilgiler bulunmamaktadır.

Anahtar Kelimeler: