Özet:

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi’nde metin, yazar ve tarihsel bağlam odaklı okumalar, yazarın zihnindeki belirli bir Türk edebiyatı modernleşmesi anlatısına ve bu anlatının gerisindeki bir eleştirel perspektife dayanır. Tanpınar’ın edebî eserlerindeki estetiği de şekillendiren bu perspektif, farklı edebiyat tarihyazımı yöntemleri ve eleştiri kuramlarıyla diyalog içerisindedir. Edebiyat tarihinin girişinde Tanpınar Hippolyte Taine, Ferdinand Brunetière, Julius Petersen, Eduard Wechssler ve Albert Thibaudet’nin edebiyat tarihyazımı yöntemlerini değerlendirip bu yöntemlerden uygun gördüğü nitelikleri seçtiğini söyler. Giriş yazısındaki bu açıklamalara rağmen Tanpınar’ın edebiyat tarihi Fransız edebiyat tarihçisi ve eleştirmeni Albert Thibaudet’nin yönteminden diğer yöntemlere nazaran daha büyük etkiler taşır. Bu makale Tanpınar’ın hem edebiyat tarihyazımı hem edebiyat eleştirisi perspektifinin oluşumunda Tanpınar çalışmalarının adını geçirmekle yetindikleri fakat nasıl bir teorik ilişki kurulduğunun tartışılmadığı Albert Thibaudet’nin etkisine odaklanıyor. Thibaudet’nin yaklaşımının yoğun kullanımı Tanpınar’a sağladığı imkânların yanında XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi’nde görülen birtakım aksaklıkların nedenlerinden birisi olduğunu gösteriyor.

Anahtar Kelimeler: