Özet:

Bu çalışma, edebî romanda ünlem sözceleri ve göstergelerinin incelenmesine yöneliktir. Araştırma bütüncemiz 19. yüzyıl Fransız Edebiyatı klasiklerinden Doğalcılık (Natüralizm) akımına mensup Emile Zola’nın “La Confession de Claude” başlıklı eserinin Türkçe çevirisi olan “Claude’un İtirafları” romanıdır. Emile Zola’nın söyleminden hareket ederek bağlamsal dilbilim çerçevesinde metindeki ünlemsel sözceleri belirledikten sonra muhtemel ünlem göstergelerini mercek altına alacağız. Dilsel kullanım olarak “ünlem” deyince akla ister istemez konuşma dili gelmektedir. Öyle ki, söylem türü olarak ünlemsel sözceler sözlü dilin kendi iç dinamiğinde azımsanmayacak bir yere ve öneme sahiptir. Bu araştırmanın başlıca amacı şu temel soruyu aydınlatmaya çalışmaktır: Ünlemin edebî dildeki göstergeleri nelerdir ve nasıl yorumlanabilir? Bunun yanı sıra ünlem kullanımının geniş çapta yaygın olması, bütün dillerde insanın duygularını ifade etmek için dilsel ya da dil dışı unsurları kullanmaya ihtiyaç duyduğu gerçeği ile anlaşılmaktadır. Özellikle biçimsel parametrede sözce ve gösterge açısından yapısal olarak ünlemin sözcelemesi ve dışa vurumu olan dilsel ve dildışı göstergelerin temel unsur olduğu gösterilecektir. Bu çalışmayı gerçekleştirirken Batı Dilbilim alanında özellikle İngiliz ve Amerikan Dilbilim kuram ve yönteminden yararlanılacaktır. Diğer yandan, sözce ve gösterge analizinde ise Fransız Dilbilimi alanında güncel bir kuram olan “Sözceleme” (fr. énonciation/ing. enunciation) kuramından faydalanılacaktır.

Anahtar Kelimeler: