Abstract:

Orta Asya’da ilk karşımıza çıkan Türk kabilelerinden, Osmanlı’nın son dönemine kadar, Türkler tarihlerini yazmaktan çok, tarih yazacak eylemlerle meşgul olmuşlardır. Bu sebepten dolayı, Askeri müzik geleneğine yönelik bilgilerin büyük bir kısmını Doğu ve Batı kaynaklarından elde edebilmekteyiz. Bu çalışmada Osmanlı dönemi mehter geleneğine ışık tutacak on bir Avrupalı seyyahın notları incelenmiş ve onların askeri müzik geleneğine yönelik tespitleri sergilenmiştir. Anadolu’nun birçok yerini kat eden seyyahlar dönemin Osmanlı kültürüne dair oldukça geniş ve detaylı bilgiler sunmuşlardır. Birçoğu iyi bir eğitim almış olan gezginlerin, Osmanlı dönemine ait aktarımları, askeri müzik geleneğinin sergilenmesi açısından oldukça dikkate değerdir. Askeri müzik geleneğine yönelik yapılan bu çalışma, alanında bir ilk olmasından ötürü önem taşımaktadır. Literatür taramasına dayalı betimsel bir araştırma olan bu çalışmanın sonucunda, Osmanlıların her dönem de askeri müziği, yani mehter takımını yaşattıkları, padişahın barışta ve seferde mehter takımını yanında bulundurduğu, çeşitli yarışmalarda, sportif oyunlarda, bayramlarda ve sabahları tüm Osmanlının uyandırılmasından, akşamları yatma vaktinin geldiğinin bildirilmesine kadar mehter geleneğinin kullanıldığı tespit edilmiştir. Sultanın veya ailesinden birinin vefatı veya ordunun yenilgiye uğraması durumunda tüm ülkede mehter musikisi yasaklanmıştır. Kutsal anlamlar taşıyan mehter çalgıları ölen Osmanlı padişahlarının türbelerinde yüzyıllarca asılı kalmıştır. Mehter musikisi, Osmanlı kimliğinin bir nişanı olmuştur. Hem halkın, hem sarayının vazgeçilmez eğlencesi ve ortak paydası olmuştur.

Keywords: