Abstract:

Cengiz Han, as a result of his military and political successes, took the domination of the various Turkish and Mongol masses, such as Taychiut, Nayman, Kerayit, Tatar, Uyghur, Karluk and Kyrgyzstan. In the early centuries he was a talented ruler who established a great empire. He made many arrangements to make his empire stronger and better managed, he took many measures and in this regard he served in the state stages to many Turkish people, in the administrative and military fields. A large portion of the important Turkish state men who obtained a position in the Cengiz Han Empire consisted of Uyghurs who knew very well the Uighur, which became the official language of the state. The situation continued at the time of the followings of Cengiz Han. During the time of Ögedey, many Uighur military or civil state men were in various stages of the empire. This was one of them, and it was one of them. He, while serving the empire with a mission like the seism, was the master of the Uighur language, his understanding of the state affairs, his abilities in the administrative and military sphere, he had achieved the highest civil status, that is, his governance of the part of the empire in Iran-Horasan. It is noted how important the Turks in the Cengiz Han Empire, the Turkish state men, have attributed importance to praise and administration of the empire. In this article, an example of the Mescur government man is shown in this direction.

Keywords:

Abstract:

Cengiz Han; askerî ve siyasî başarıları neticesinde Tayçiutlar, Naymanlar, Kereyitler, Tatarlar, Uygurlar, Karluklar ve Kırgızlar gibi çeşitli Türk ve Moğol kütlelerini de egemenliği altına alarak 13. Asrın başlarında büyük bir imparatorluk kurmuş yetenekli bir hükümdardı. O, imparatorluğunu daha güçlü kılmak ve daha iyi idare etmek için birçok düzenleme yapmış, birçok tedbir almış ve bu doğrultuda da bilhassa idarî ve askerî alanda tecrübeli olan Türk menşeli birçok kişiye devlet kademelerinde görev vermişti. Cengiz Han İmparatorluğu’nda görev elde eden önemli Türk devlet adamlarının büyük bir bölümü; özellikle devletin resmî dili haline getirilmiş olan Uygurca’yı çok iyi bilen Uygurlardan oluşmaktaydı. Durum bu minval üzere Cengiz Han’ın ardılları zamanında da devam etti. Ögedey zamanında birçok Uygur askerî ya da sivil devlet adamı, imparatorluk nezdinde çeşitli kademelerde yer aldı. İşte bunlardan birisi de Körgöz idi. Kendisi, seyislik gibi en adi bir görevle imparatorluğa hizmet ederken Uygur diline hâkim olması, devlet işlerinden anlaması, idarî ve askerî alandaki kabiliyetleri sayesinde imparatorluğun İran-Horasan kısmının en yüksek sivil mertebesini, yani valiliğini elde etmişti. Cengiz Han İmparatorluğu’ndaki Türklerin, Türk devlet adamlarının imparatorluğun yücelmesinde, idare edilmesinde ne derece önem arz ettiği malumdur. İşte bu makalede de mezkûr devlet adamı örnek alınarak bu yönde bir profil ortaya konulmuştur.