Özet:

60’lı yıllarda bilgisayarların uygulamalı sözlükbilim alanında kullanılması, geleneksel sözlükçülüğün icrasında köklü değişimin habercisi olur. Özellikle 90’lı yıllarda elektronik dilsel verilerin bir araya getirilmesi, 21. yüzyılın başında ise az maliyetli yüksek hızlı geniş bantlı internetin artan kullanımı bu tür çalışmaların hızla artmasına neden olur. Bu gelişmeler eşliğinde kısa süre içerisinde birçok basılı sözlük elektronik ortamda yayınlanır. Elektronik yayınlanan e-sözlüklerin basılı sözlüklere olan üstünlüğü birçok sözlükbilimcinin hemen dikkatini çeker. Ancak başta melezleme (İng. hybridisation) sorunu olmak üzere derlem uyumu, veri güvenilirliği, erişim yolu, özelleştirme, nitelik ve kullanışlılık benzeri sorunlar az kişinin dikkatini çeker. Hâlbuki e-sözlükbilimdeki modern gelişmeler, disiplinin kendisinden beklenenin aşırı derecede artmasına neden olmuş uygulama alanında köklü değişimin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Bu çalışmada başta uygulamalı e-sözlükbilimin tarihî gelişimi yanı sıra bilgisayar sözlükçülüğü kavramının tanımı üzerinde durulmuştur. Ayrıca ilk kez Tarp (2012a, s. 256-268 2012b, s. 116-117), tarafından tanımlanan teknolojinin e-sözlük üretim sürecindeki aşamalar [taklitçiler (İng. copycats) hızlı atlar (İng. faster horses) model t fordlar (İng. model T Fords) rolls roycelar (İng. rolls royces)] ele alınmıştır. Bunun yanı sıra çağdaş e-sözlüklerde melezleme, derlem, veri güvenilirliği, erişim yolu, kişiselleştirme ve nitelik açısından herhangi bir sorunun olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Bilindiği üzere e-cihazlar, dilbilimsel ve sözlükbilgisel verileri çözümlemek için dil teknolojisi yazılımına ihtiyaç duyar. Sözlükbilgisel verilerin dil teknolojisi uygulamaları tarafından okunur/anlaşılır olması için dilin ölçünlü olması gerekir. Çünkü e-cihazlar, dillerdeki eksiklik ve/veya hataları algılamada insanlara kıyasla daha hassastır. Bundan dolayı bu çalışma ile e-sözlüklerin -varsa- sorunları tespit edilmeye çalışılmış tespit edilen sorunların giderilmesi için bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: