Özet:

Ağızlar, bir dilin içindeki varyasyonlardır. Her ağız diğerinden büyük veya küçük farklarla ayrılır. Bu farklar fonetik, morfolojik, sentaks veya semantik düzeyde gelişebilir. Ağızlardaki varyasyonların ilerlemesi ve farklılıkların belirginleşip ilerlemesi ile lehçeler meydana gelmektedir. Bugün ağız çalışmalarında genellikle fonetik veya morfolojik farklar ortaya konulmaktadır. Ağız haritaları bu ölçülerden hareketle oluşturulmaktadır. Ancak ağızlarda incelenmesi gereken en önemli hususlardan biri de semantik farklılıklardır. Ancak semantik farklılıkların ortaya konulması fonetik ve morfolojik ölçülere nazaran çok daha zor bir çalışmayı gerektirir. İlk olarak Anadolu ağızları üzerine ayrıntılı sözlük çalışmalarının yapılması gerekmektedir. Ancak ağız sözlükleri, yazı dilleri gibi masa başında hazırlanabilecek sözlükler değildir. Araştırmacının sahaya inmesi ve derinleşen söz varlığı derlemeleri yapması gerekmektedir. Ancak metot olmadan yapılan söz varlığı derlemeleri genellikle istenilen sonuçları vermemektedir. Bu sebeple ağız sözlükçülüğü yazı dili sözlüklerinden çok farklı çalışma stratejisi gerektirmektedir. Bu yazımızda ağız sözlükçülüğü üzerine düşünülmeye çalışılmıştır. Özellikle derleme öncesi ve derleme sırasında karşılaşılan sorunlar ve bu sorunların nasıl çözülebileceği üzerinde durulmuştur. Bu yazımız ağız sözlükçüğünün bütün sorunlarını dile getirip çözüm üretme iddiasında değildir. Aksine bu konuda düşünüp yazılarıyla bu düşüncelerini dile getiren araştırmacılara katkıda bulunmak amacı güdülmüştür. Ağız sözlükçülüğü teknikleri başlı başına araştırılması gereken bir konudur. Bu konuda bir rehber kitabın eksikliği hissedilmektedir. Bu rehber kitabın ağız araştırmacılarının bir araya gelerek bu konuda katkılarıyla oluşabileceği inancındayız.

Anahtar Kelimeler: