Özet:

Bu makale, İbn Receb el-Hanbelî’nin (ö. 795/1393) Câmiu'l-ulûm ve'l-hikem’indeki şerh metoduna odaklanmaktadır. İbn Receb’in hayatı ve hadis ilmindeki yerine kısaca temas edildikten sonra eserin telif gayesi, zikredilen hadislerin konusu ve kaynakları ile şerh yöntemi ve şerhin kaynakları incelenmektedir. Şerh teknik özellikler, isnad ve muhteva açısından olmak üzere üç ana başlıkta ele alınmaktadır. Teknik özellikler açısından ayet ve hadisler, sahâbe ve tâbiûn sözleri, israiliyat, şiir, doktorların görüşü ve rüyalara yer verilmektedir. İsnad yönünden seneddeki kapalılığın veya müphem ismin açıklanması, ravi tanıtımı, muhaddislere yönelik eleştiriler ve ravilerin cerh-ta‘dil bakımından değerlendirilmesi, rivayetlerin sıhhati ve tahrici gibi konular üzerinde durulmaktadır. Muhteva itibariyle ise rivayetlerin sebeb-i vürûdu ve söyleniş hikmetleri, müşkilin izahı ve ihtilafın giderilmesi, garip kelimeleri izah ve kelime tahlilleri, fıkıh usûlü konuları ve fıkhî istinbatların yanı sıra akîde, tasavvuf ve adâb gibi alanlara dair birtakım açıklamalara değinilmektedir.

Anahtar Kelimeler: