Özet:

Salgın hastalıklarda can kayıplarının yanında sosyal ve toplumsal değişimlerin ortaya çıkması kaçınılmazdır. Hastalanma korkusu, belirsizlik, herkese ve her şeye güvensiz bakış açısı yoğun bir şekilde kaygıya neden olmaktadır. Bu sorunlar insanların yaşamı kontrol altına alma inançlarını da temelden sarsmaktadır. Travmatik yaşantılar insanın kendi kırılganlığını fark etmesine de neden olmaktadır. Stresli durumlarda kaygıları en aza indirme ve stres yaratan faktörlerle mücadele etme sürecine başa çıkma denilmektedir. Başa çıkma terimi bireyin duygusal gerilimini azaltması ve yok etmesi amacıyla gösterdiği çabaların tümü için kullanılmaktadır. Başa çıkma, bireyin zararlı bir durum karşısında problem çözme becerisini ve ikili ilişkilerdeki kabiliyetini kullandığı bir süreçtir. Birey bir veya birkaç tarz kullanarak başa çıkma sürecine katılabilmektedir. Başa çıkma tarzlarında en belirleyici faktör ise kişinin tecrübe ve değerleridir. Kişi tecrübelerinden, değerlerinden veya inançlarından yola çıkarak bilişsel veya davanışsal yöntemlerle stresli bir olayla başa çıkabilmektedir. Bireyin ruhsal ve eylemsel değişiminin en büyük faktörü dindir. Dinin öğretileri, bireyin karakter ve değerlerinin oluşumunda etkilidir. Alınan din eğitimi sayesinde birey daha özgüven sahibi olarak stresli durumlarla mücadele içine girebilmektedir. İnsanların, karşılaştığı zorluklarla mücadele etmek için dini değerlerin etkisi ile dini başa çıkma etkinliklerine başvurduğu bilinmektedir. Dini başa çıkmanın temel amacı olumsuz duyguları düzenlemek, kontrol altına almak ve yeniden oluşturmaktadır. Kişinin duygularını olgunlaştırması ve hayatına anlam katması dinin eğitimsel boyutuyla alakalıdır. Din sayesinde kişi olumsuz duygularından kurtulma ve hayata olan bakışını olumlu yönde tutma şansı yakalar. Dinin bu özelliklerinden yararlanarak kişiye bir perspektif sunmak ise din eğitiminin ilgi alanına girmektedir. Tarihsel açıdan da bakıldığında dini inancın ve dinin şekillendirdiği bir hayat anlayışının eğitim ve öğretimle insana transfer edilmesi bir realitedir. İnsanoğlu varolduğu andan itibaren öğrendikçe değişen ve gelişen çok yönlü bir varlık olarak bilinmektedir. Bu açıdan bakıldığında insanların hayata hazırlanmasında din eğitiminin çok önemli bir yerinin olduğu ortadadır. Bu çalışmada Covid-19 gibi salgın dönem-lerinde hastalıklarla başa çıkmada dinin rolünü ortaya koymak için din eğitiminin alındığı yer ile dini pratikleri yerine getirme değişkenlerinin etkisinin ne olduğu soruşturulmaktadır. Bu çalışmanın ana problemi din eğitimi ile dini başa çıkma arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bilindiği gibi bireyler din ile ilgili bilgilerini çeşitli kurumlardan elde etmektedir. Bu durumda din eğitiminin alındığı yerin bireyler üzerindeki etkisini ortaya çıkarmak önem kazanmaktadır. Ayrıca dini pratikleri yerine getirenlerle getirmeyenlerin hastalıkla mücadelede nasıl bir değişkenlik oluşturduğunun ortaya çıkarılması bu çalışmanın amaçlarından biridir. Araştırmanın amacına uygun verilerin toplanması için dini başa çıkma tarzları ölçeği ve dindarlık algı düzeyi ölçeği kullanılmıştır. Bu araştırmanın evreni Kasım-2020 ile Nisan 2021 tarihleri arasında Malatya’da Covid-19 hastalığı geçiren hastalardan oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise tesadüfi örnekleme metoduyla 01.11.2020-30.04.2021 tarihleri arasında Malatya Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne Covid-19 belirtisiyle başvuran 258 kişi oluşturmaktadır. Covid-19 hastalığı geçirenlerin dini başa çıkma tarzları ile alınan din eğitimi ve dini pratikleri yerine getirme değişkenleri arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak için model olarak ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. İstatistiki analiz için; ilişkili iki örneklem ortalaması arasındaki farkın sıfırdan ve birbirinden anlamlı bir şekilde farklı olup olmadığını test etmek amacıyla t-testi; iki ya da daha fazla ilişkili ölçüm setlerine ait ortalama puanların birbirlerinden anlamlı bir şekilde farklılık gösterip göstermediğini test etmek amacıyla tek yönlü ANOVA tekniği ve değişkenler arasındaki ilişkinin anlamlılığını belirlemek amacıyla ise regresyon analizi yapılmıştır. Bu araştırmadan elde edilen verilerden şu sonuçlara ulaşılmıştır: Dindarlık ile olumlu dini başa çıkma arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki vardır. Din eğitiminin alındığı yer ve dini pratikleri yerine getirme değişkenlerinin dindarlık değişkeniyle beraber ele alındığında olumlu dini başa çıkmayı yordama gücüne sahip oldukları görülmektedir.

Anahtar Kelimeler: