Özet:

Atasözlerinin sahip oldukları kalıp ifadelerden dolayı yüzyıllardır değişmeden kullanılabildikleri bilinmektedir. Bunun yanında dil kullanımında sahip oldukları özel konumları nedeniyle bunların kimi zaman eleştiri, kimi zamansa sadece eğlence amacıyla değiştirilerek kullanıldıkları görülmektedir. Mevcut atasözü üzerinde çeşitli fonetik, orfografik, semantik, sentaktik vb. düzeylerde değişiklikler yapılması ile atasözlerinin mizahî bir hâle dönüştürülmesi, atasözlerinin bizatihi kendisi kadar eski olduğu düşünülebilecek bir olgudur. Her ne kadar kökeni daha eskilere dayansa da bu türün yaygınlık kazanmasında internet ve basın-yayın organlarındaki gelişmelerin etkisi büyüktür. Sıklık değeri oldukça yüksek olan bir atasözünün komik bir şekle dönüştürülmesi ile ortaya çıkan bu cümleler, aslında gündelik hayatımızda sık sık karşılaştığımız, belki de farkında olmadan kullandığımız bir türdür. Bu türün, mevcut atasözü üzerinde ses, cümle ve anlam düzeyinde çeşitli yollarla bir aykırılaştırılma sonucunda ortaya çıkması dolayısıyla Türkçede aykırı atasözü terimiyle adlandırılması uygun olacaktır. 80’li yıllardan itibaren Alman, AngloAmerikan, Macar, Rus ve Fransız aykırı atasözleri için çeşitli ölçeklerde derlemler hazırlanmış, bu derlemlerden hareketle aykırı atasözlerini konu edinen pek çok çalışma yayımlanmıştır. Aykırı atasözleri, Türkçede oldukça yaygın olarak kullanılmaktaysa da bunların sahip olduğu öneme uygun bir şekilde araştırmaya konu edinildiğini söylemek zordur. Bu atasözlerinin ilk aşamada bir araya getirilerek derlemlerinin hazırlanması, sonrasında ise bunlardan hareketle toplumumuzun folklorik, dilbilimsel, sosyolojik eğilimlerinin belirlenmesinin sosyal bilimler araştırmalarına büyük bir katkı yapacağı açıktır. Eldeki çalışma, bu olgunun Türkçedeki adlandırılmasını ve aykırı atasözlerinin durumunu tartışmaya açmayı amaçlamaktadır

Anahtar Kelimeler: