Citation Number
2
Views
80
Downloands
18
Bu makalede 19. yüzyıl Britanya’sının en önemli iki ahlâk düşünürü olan William Whewell (1794-1866) ve John Stuart Mill (1806-1873)’in ahlâk ile hukuk ilişkisine dair görüşleri konu edinilmektedir. Whewell, ahlâka temel teşkil eden ilkelerin ahlâki duyu ya da vicdan gibi insan doğasında bulunan bir yeti aracılığıyla doğrudan sezgisel olarak bilinebileceğini savunan bir geleneğe mensuptur. Bununla birlikte Whewell, söz konusu bu temel ilkelerin sezgisel olarak bilinme sürecinin gayri rasyonel bir süreç olmadığını, aklın tüm bu süreç boyunca aktif olduğunu savunur. Bu anlamda akıl, Whewell’in sisteminin en temel kavramı olarak karşımıza çıkar. Whewell’in sisteminde Tanrı iradesi en yüksek iyiyi temsil eder. Buna göre Tanrı iradesine uygun eylem ahlâki olarak doğru eylem olmaktadır. Whewell, akıl ile Tanrı iradesi arasında doğal bir birlikteliğin olduğunu ileri sürerek, akla uygun eylemde bulunmanın Tanrı iradesine uygun olarak davranmak anlamına geldiğini savunur. Buna karşılık Mill’in mensubu olduğu faydacılık ise en yüksek sayıda insanın en büyük mutluluğunu ahlâki olarak doğru eylemin ölçütü olarak belirleyen bir ahlâk teorisidir. Ahlâkın olgusal temelde deneyime ve içgözleme dayanması gerektiğini savunan faydacılık, hiçbir metafizik ve teolojik unsura sistemi içerisinde yer vermez. Faydacılık, ahlâki sezgiciliğin temel ahlâki ilkelerin sezgisel olarak bilinebileceği iddiasını reddeder. Faydacılığın bu yaklaşımı bahse konu iki teoriyi birbirinin doğal rakibi haline getirir. İşte bu rekabetin bir sonucu olan Whewell-Mill tartışmasının konularından biri de ahlâk-hukuk arasındaki ilişkidir. Bu bağlamda Whewell’in ahlâk-hukuk ilişkisine dair görüşleri, Mill’in Whewell’e bu konudaki eleştirileri ve Whewell’in Mill’e verdiği yanıtlar makalenin konu sınırlarını oluşturmaktadır. Karşılaştırma yönteminin benimsendiği bu çalışmadaki temel amaç, ahlâk-hukuk ilişkisine yeni bakış açıları kazandırmaktır. Whewell-Mill tartışmasına odaklandığımızda, Whewell’in ahlâk-hukuk ilişkisini hak kavramı, Mill’in ise adalet kavramı temelinde ele aldığını görürüz. Whewell’e göre yasalar tarafından belirlenmiş haklar olmadıkça ahlâktan bahsetmenin imkânı yoktur. Bu bağlamda adalet de temelde yasaya uygunluğu ifade eder. Mill de tıpkı Whewell gibi adaletin sabit olmayıp, değişken olduğunu kabul eder ve adil olanın ancak faydanın belirleyebileceğini ileri sürer. Mill, Whewell’in ahlâk-hukuk ilişkisine dair görüşlerine itiraz eder ve ona bu konuyla ilgili olarak birbirinin devamı niteliğinde üç eleştiri yapar. Mill’e göre Whewell ilk olarak, yasaların olmadığı yerde ahlâktan bahsetmenin mümkün olmadığını iddia ederek, hukuku ahlâkın temeli haline getirmiştir. Whewell, Mill’in bu eleştirisine itiraz ederek, kendisinin hukuku ahlâkın temeli haline getirmediğini, ahlâki ilkelerin uygulanması için hukuka ihtiyaç duyulduğunu söylediğini belirtir. Mill’in ikinci eleştirisi ise Whewell’in yasaları ahlâki doğruluk ölçütü haline getirdiği ve bunun da ahlâkı haklara, dolayısıyla da yasalara riayete indirgediği şeklindedir. Whewell, ahlâki doğruluğun hukuki doğruluktan çok daha geniş olduğunu söyleyerek Mill’e itiraz eder. Ona göre yasalara itaat, ahlâki doğruluğun yalnızca bir kısmıdır. Mill’in son eleştirisi ise Whewell’in adil olmasalar bile yasalara itaati ahlâkî bir ödev haline getirdiğine dairdir. Öyle ki Whewell’in sisteminde köleliği onaylayan yasalara itaat dahi ahlâki bir ödev haline gelmektedir. Whewell ise yasaların zaman zaman gayri ahlâki olabileceğini kabul etmekle birlikte söz konusu yasalara itaatin itaat etmemeye nazaran daha makul olduğunu belirtir. Zira yasalara uymama durumunun ortaya çıkaracağı sorunlar çok daha büyüktür. Yapılması gereken daha adil yasaların yapılmasını sağlamaktır. Fakat Whewell’e göre yasaları adil hale getirmek ahlâkçının değil hukukçunun görevidir. Mill’in Whewell’e yönelttiği bu eleştiriler, aslında Mill’in kendi sistemini de ilgilendiren eleştirilerdir. Bu eleştirilere Mill’in kendisi de tatmin edici cevaplar verememektedir. Sonuç olarak Whewell ile Mill arasında ahlâk ile hukuk arasındaki ilişkiye dair gelişen bu tartışmada ahlâk-hukuk ilişkisiyle ilgili olarak her iki düşünürde de farklı cevaplar bulmak mümkündür. Fakat bu cevapların mezkûr sorunları çözüme kavuşturduğunu söylemek pek mümkün görünmemektedir.
This article discusses the views of the 19th-century Britain's two most important moral thinkers, William Whewell (1794-1866) and John Stuart Mill (1806-1873) on the relationship between morality and law. Whewell belongs to a tradition that claims that the fundamental principles of morality can be known directly intuitively through a genus found in human nature, such as moral sense or conscience. However, Whewell argues that the process of intuitively recognizing these fundamental principles is not an unrational process, and that the mind is active throughout this process. In this sense, the mind comes to us as the most fundamental concept of the system of Whewell. In the system of Whewell, God’s will represents the highest good. Accordingly, the action according to God’s will is morally the right action. Whewell argues that there is a natural bond between the mind and the will of God, and argues that acting properly to the mind means behaving in accordance with the will of God. In contrast, the utility that Mill is a member of is a moral theory that defines the greatest happiness of the highest number of people as the measure of moral correct action. The utility, which claims that ethics must be based on experience and intuition on the factual basis, does not enter any metaphysical or theological elementary system. Usefulness rejects the claim that moral intuitivity can be intuitively known by the basic moral principles. This approach of utility makes the two theories of the subject a natural rival to each other. One of the topics of the Whewell-Mill discussion, which is the result of this competition, is the relationship between morality and law. In this context, Whewell’s opinions on the moral-legal relationship, Mill’s criticism of Whewell and Whewell’s responses to Mill are the subject limits of the article. The main objective of this study in which the method of comparison is adopted is to provide new perspectives on the moral-legal relationship. When we focus on the Whewell-Mill discussion, we see that Whewell’s moral-law relationship is based on the concept of right, and Mill’s concept of justice. According to Whewell, it is not possible to speak of morality unless the rights specified by the law. In this context, justice is also based on the conformity to law. Mill also acknowledges that justice, like Whewell, is not stable, but variable, and claims that the just can only determine the benefit. Mill opposes Whewell’s opinions on the moral-legal relationship and makes him three criticisms in the continuity of each other on this issue. According to Mill, Whewell first claimed that it was not possible to talk about morality where there were no laws, making the law the basis of morality. Whewell, opposing Mill’s criticism, says that he did not make the law the foundation of the morality, but that the law was needed for the implementation of the moral principles. Mill’s second criticism is that Whewell made the laws a measure of moral accuracy, and that it lowered the morality to the rights, and therefore to the laws. Whewell opposes Mill, saying that moral truth is much broader than legal truth. According to him, obedience to the laws is only a part of moral truth. Mill’s last criticism is that even if Whewell was unfair, obedience to the laws became a moral task. So even obedience to the laws that approve slavery in the system of Whewell becomes a moral task. Whewell says it is more reasonable than not to obey the laws, while it is more reasonable that the laws may be unmoral from time to time. The problems of non-compliance with the law are much greater. It is necessary to ensure that more fair laws are made. But according to Whewell, making the laws fair is the duty of the moralist, not the lawyer. Mill’s criticism of Whewell is, in fact, criticism of Mill’s own system. The criticism is not satisfying by Mill himself. As a result, in this debate on the development of the relationship between morality and law between Whewell and Mill, it is possible to find different answers in both thinkers regarding the relationship between morality and law. However, it is not possible to say that these answers have resolved the problem.
Field : İlahiyat
Journal Type : Uluslararası
Article Detail 
Citation Owners
Similar Articles
Download PDF
Journal Information
Listen Paper
Print This Page
Share
Mendeley
