Özet:

Ahi Şerafeddin (Arslanhane) Cami, Anadolu Selçuklu devrinin ahşap direkli ve ahşap tavanlı camilerindendir. Cami, Ankara civarındaki Roma ve Bizans dönemi yapılarından sağlanan devşirme taşlarla yapılmış, dikdörtgen planlı bir harim katı ile bir mahfil katından oluşmaktadır. Dış cephe kurgusu itibariyle daha sade olmasına karşın iç mekân süslemeleri ince ve göz alıcıdır. Ahşap işçiliğinin en güzel örneklerinden biri olan minberi, çantı tekniği ile yapılmış tavanı ve alçı işçiliğiyle çininin muazzam birleşmesinden oluşan mihrabıyla mimari bir zarafetin simgesidir. Caminin ahşap minberi de mihrabı kadar değerli ve fevkalade güzelliktedir. Bu çalışmada, Anadolu Selçuklu dönemi camilerinde kullanılan motifler ile benzer özellik gösteren, Arslanhane (Ahi Şerafeddin) Cami mihrap motifleri, biçim grameri metodu ile analiz edilmiştir. Bu metot ilk olarak Stiny ve Gips tarafından 1970’li yıllarda tasarım dillerini çözümlemek ve aynı tarzda yeni tasarımlar oluşturmak amacıyla sunulmuş algoritmik tasarım metodudur. Biçim gramerleri çalışmaları genel olarak üç başlıkta gerçekleştirilir. Bunlardan birincisi ve en çok kullanılanı analiz çalışmalarıdır. Analiz yöntemiyle incelenen Arslanhane (Ahi Şerafeddin) Cami mihrap motifleri, döneme ait geometrik düzen anlayışından bahsedildikten sonra, dört bölümde analiz edilmiştir. Analizler sonucu caminin mihrabında görülen bezemeler için kural ve kural setleri ortaya konulmuştur. Böylece özelde Arslanhane (Ahi Şerafeddin) Cami, genelde ise Anadolu Selçuklu mihraplarındaki geometrik örüntü örneklerinin hem matematiksel altyapısı hakkında bir öngörü sunulmuş, hem de bu örüntülerle biçim bakımından özdeşlikler taşıyan sonsuz sayıda çeşitli örüntüler oluşturulabileceği bir taban sunulmuştur. Genelde ise Anadolu Selçuklu süsleme geleneğinde kullanılan parametrik unsurlara bir katkı konulmuştur. Tespit edilen örüntülerle gelecekte yapılacak restorasyon çalışmalarına altlık oluşturması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: