Views
55
Downloands
5
Türk destan kahramanı Oğuz Kağan’ın adı ve bu adın etimolojisi meselesi ilim âleminde çok uzun zamandan beri tartışılmış, fakat bugüne kadar üzerinde herkesin ittifak ettiği bir neticeye varılamamıştır. Bu makalemizde Oğuz kavim adının kaynağı üzerinde bugüne kadar ortaya atılmış fikirler hatırlatıldıktan sonra Oğuz Kağan’ın adı üzerindeki görüşler değerlendirilecek ve kendi teklifimiz olan, Oğuz Kağan’ın adının Oğuz kavim adına bağlı olduğu konusunda düşüncelerimiz ve delilleri ortaya konacaktır. Oğuz Kağan destanının Paris nüshasının bulunmasından sonra bu destan ve kahramanı üzerinde pek çok araştırma yapılmıştır. Bu çerçevede, destan kahramanı Oğuz Kağan’ın adı da bugüne kadar üzerinde tartışılan konulardan biri olmuştur. Bu konuda ortaya atılan görüşleri burada ele alarak kendi fikrimizi öne sürmek istiyoruz. Bu görüşlerden birine göre, efsanevî Türk hükümdarının adı olan Oğuz, öküz sözünden gelmektedir. Bizim görüşümüze göre Oğuz Kağan’ın adının “öküz”den gelmesi söz konusu olamaz. Bunun sebeplerini şu şekilde izah etmek mümkündür: a. Öküz adı Türklerde hiçbir zaman erkek adı olarak kullanılmamıştır. Öküz, yazıtlar dönemi ve Eski Uygur Türkçesi metinlerinden beri “iğdiş edilmiş boğa” anlamını taşımaktadır. Öküz iğdiş edilmiş sığır olduğuna göre bu isim küçültücü bir anlam taşır ve isim olarak verilemez. b. Oğuz Kağan destanında sığır cinsinin adı ‘ud’ olarak geçmektedir. Oğuz Kağan, adını bu hayvan cinsinden almış olsaydı adı, destandaki gibi ud kelimesi ile, Ud Kağan olurdu. Oğuz Kağan’ın adı öküz’den gelseydi Öküz Kağan olurdu. Çünkü bu kelime günümüze kadar değişmemiştir. c. Oğuz Kağan’ın boğa ile temsil edilmiş olması mümkün görünmekte ise de adını boğa’dan almış olsaydı adı Dede Korkut hikâyelerindeki Boğaç Han’a benzer şekilde Boğa Kağan olması gerekirdi. Boğa eski Türklerde ve Moğollarda erkek ismi olarak çok yaygın olarak kullanılmıştır. Dede Korkut hikâyelerinin kahramanlarından biri de Boğaç’tır. Oğuz Kağan’a bir hayvan ismi verilecekse bu pekâlâ boğa olabilirdi. ç. Boğa veya öküz resminin Oğuz Kağan veya babasını temsil ettiği kabul edilse bile destanın müellifi tarafından mı yoksa XIV. veya XV. asırdaki müstensihi tarafından mı çizildiğini bilmiyoruz. Resim ister müellif ister müstensih tarafından çizilerek metne ilave edilmiş olsun, bu bir çeşit halk etimolojisi kabul edilebilir. Oğuz Kağan’ın ismi nereden gelmiştir? Bizim görüşümüze göre, Oğuz Kağan’ın ismi Oğuz kavim adından gelmiştir ve mânâsı Oğuzların hükümdarı demektir. Destan metni bize bunu açık olarak göstermektedir. Destanda Urus Kağan, Saklab Kağan gibi kavim isimleri şahıs ismi olarak kullanılmaktadır. Ülke isimleri de aynı şekilde Urum Kağan, Çin Kağan, Maçin Kağan gibi şahıs ismi olarak kullanılmaktadır. Destanı söyleyenin aslında kavim adı olan Oğuz’u Oğuz Kağan adında destan kahramanının adına çevirmiş olduğu anlaşılmaktadır. Oğuz Kağan demek Oğuz kavminin veya Uygur harfli metinden anlaşıldığına göre bütün Türklerin kağanı demektir. Oğuzların kağanı unvanının zamanla halk muhayyilesinde bir destan kahramanının ismine dönüştüğü anlaşılmaktadır.
The name of the Turkish legendary hero Son Kağan and the issue of the etymology of this name have been discussed in the science world for a long time, but to this time it has not been reached a conclusion that everyone has united. In this article, the ideas that have been revealed to date on the source of the name of the Son of the people will be evaluated and our own proposal, the name of the Son of the people will be revealed and our thoughts and evidence that the name of the Son of the people is related to the name of the Son of the people. After the discovery of the son's Cağan's story in Paris, a lot of research has been done on this story and his hero. In this context, the name of the legendary hero Son Kağan has also been one of the topics discussed so far. We want to discuss the opinions we have given about this, and we want to discuss our own opinions. According to one of these opinions, the name of the legendary Turkish ruler, Son, comes from the word of bear. Our opinion is that the name of the Son of Cağan cannot come from the "easy". The reasons for this can be explained as follows: a. The name of the bear has never been used as a male name in Turks. The bear has since the period of the writings and the ancient Uyghur Turkish texts the meaning of "wrapped bear". Since the bear is a strawed cattle, this name has a minor meaning and cannot be given as a name. B. The son of the cattle is named ‘ud’ in the cattle. If his son Cağan had taken his name from this animal species, his name would be Ud Cağan, with the word ud as in the castle. If the son’s name came from the bear, the bear would be the bear. This word has not changed until today. If the son of Kağan appears possible to be represented by the bird, but if he had taken his name from the bird, the name Dede Korkut in the stories of Boğaç Han should be like the bird Kağan. The bear was widely used as a male name in ancient Turks and Mongols. One of the heroes of grandfather's horror stories is the Bull. If the son was given the name of a animal, it could be a bird. If it is believed that the picture of the bird or bear represents the Son of the Cage or his father, whether by the author or XIV. or XV. We don’t know if it was drawn by the artists. Whether the picture is added to the text by drawing by the author or by the author, this is a kind of popular ethymology can be accepted. Where does the name of his son come from? Our view is that the name of the Son of Cağan comes from the name of the Son of the people, and the name of the Son is the king of the sons. The text of Destan shows us this clearly. The name of the people, such as Urus Kağan, Saklab Kağan, is used as a person name. The country names are also used as a person name like Urum Kağan, Chinese Kağan, Maçin Kağan. It is clear that the person who speaks Destana has actually translated the Son, the name of the people, in the name of the Son Kağan. Son Kağan means the son of the people or according to the Uighur literal text, it means the kağan of all the Turks. It is clear that the name of the son's grape has changed to the name of a legendary hero in the people's fiction over time.
Field : Filoloji
Journal Type : Uluslararası
Article Detail 
Similar Articles
Download PDF
Journal Information
Listen Paper
Cite
Print This Page
Share
Mendeley
