Özet:

Bu çalışmada amaç Türk tarih öğretiminde psiko-sosyal açıdan savaşlar ve yansımalarını incelemektir. Çalışmada tarihsel metot kullanılmıştır. Birincil kaynak olarak, Türkiye´de Maarif Vekâleti bünyesinde 1914-1939 yılları arasında okutulan tarih ders kitapları kullanılmıştır. Ders kitapları doküman incelemesi yolu ile incelenmiştir. Bahsi geçen ders kitaplarında Balkan Savaşları, Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı´nın yansımaları değerlendirilmiştir. Tarihsel anlatılar bir yönüyle toplumsal savunma mekanizmasının devreye girmesi anlamına gelmektedir. Bu savunma mekanizması iç ve dış toplumsal olaylara tepki gösterilmesi demektir. Adına grup davranışı ya da toplumsal tepki diyebileceğimiz bu eylemler; aşağılanma, göçe zorlanma, ölümler, kayıplar, açlık, taciz ve tecavüze maruz bırakılma gibi dramatik ve travmatik olaylar karşısında ortaya çıkmaktadır. Tarihsel anlatı, tarihsel metinler ve tarih ders kitapları bu ruhsal olayların birer uzantısı olarak görülebilir. Resmî tarih yazımında Balkan Savaşları hem bir felaket hem de göç/yerinden edilme olguları bakımından açık bir şekilde kendine yer edinmiştir. Savaşın yol açtığı ölümler, kayıplar ve insanların yaşadıkları yerden göç etmeleri gibi travmatik olaylar ders kitaplarında yer alan metinlere nüfuz etmiştir. Birinci Dünya Savaşı, bu döneme ilişkin tarih yazımında tıpkı Balkan Savaşlarındaki gibi, ölüm, kayıp, tecavüz ve aşağılanma gibi olaylar ile anılmış ve uğranılan haksızlık büyük bir duygusallıkla işlenmiştir. Anadolu´nun Yunanlılar ve batılı devletlerce işgal edilmesi ve işgal süresince yaşanılan travmatik olaylar Türklerin toplumsal psikolojisinde ve kolektif belleğinde derin iz bırakmıştır.

Anahtar Kelimeler: