Özet:

Bu araştırmanın amacı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan günümüze kadar gelinen süreçte ortaöğretim tarih ders kitaplarında yer alan Osmanlı-İran/Safevi ilişkilerine yönelik söylemi ve bir öteki olarak İran/Safevi imajını analiz etmektir. Tarihsel araştırma ve tarama yöntemlerinin bir arada kullanıldığı araştırmanın amaçlı örneklemi, ortaöğretim tarih ders kitaplarının yazımında etkili olan dönemin siyasi eğilimi ve entelektüel seviyedeki fikir tartışmalarına göre oluşturulmuştur. Bu çerçevede belirlenen dönemleri temsil eden ortaöğretim kurumlarında okutulan tarih ders kitapları, araştırma problemi noktasında veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Araştırmada Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kabul edilen ve Tebliğler Dergisi ile duyurulan ortaöğretim tarih ders kitaplarında yer alan metinler doküman incelemesine ve betimsel analize tabi tutulmuştur. Elde edilen verilerden hareketle, ortaöğretim tarih ders kitaplarında Osmanlı-İran/Safevi ilişkilerinin sunumu değerlendirilmiştir. Dönemin mevcut siyasi iradesinin benimsediği dünya görüşünün yansımasına paralel olarak, birbirinden zıt anlayışı temsil eden siyasi iradelerin, farklı dünya görüşlerinin iktidara gelmesi ile de bir öteki olarak değerlendirilen İran/Safevi imajına yönelik yazımda, günümüze gelindikçe değişimi olduğu görülmüştür. Ortaöğretim tarih ders kitaplarındaki İran/Safevi imajına yönelik sunumlar Atatürk sonrası dönemde olumsuz ve sert ifadeler içermektedir. Bu sunum son dönem ortaöğretim tarih ders kitaplarında değişikliklere uğramıştır. Osmanlılar ve Yavuz Sultan Selim açısından olumsuzluk yaratabilecek bazı ifadelere yer verilmediği gibi Safevilere ve Şah İsmail’e yönelik olumsuz ifadelere yer verilmediği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler: