Özet:

Bu çalışmanın amacı, hizmet öncesi öğretmen eğitiminde (HÖE) öğretmen adaylarının çeşitlilik içeren gruplarda öğretime hazırlanma sürecini ve öğretmen adaylarının bu süreci etkileyen ideolojik inançlarını incelemektir. Çalışma nitel fenomenoloji olarak tasarlanmış ve çalışmada ideolojik inançlar ve çeşitliliğe hazırlanma olgularının öğretmen adaylarınca nasıl deneyimlendiğine odaklanılmıştır. Maksimum çeşitlilik ve kritere dayalılık prensipleri ile belirlenen altı katılımcı bir HÖE programının son sınıf öğrencileridir. Çalışmada veriler yarı yapılandırılmış görüşme formunun kullandığı bireysel görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Katılımcıların fikirlerini daha kapsamlı ve somut olarak ifade edebilmeleri için görüşme soruları siyaset, cinsiyet ve din ideoloji kategorileri üzerinde kurgulanmıştır. Veri analizinde tümevarımcı bir yaklaşım içeren geleneksel içerik analizi temel alınmıştır. Kodlar ve temalar veriden üretilmiş, kodlar arası hiyerarşiler ise sürekli karşılaştırmalar sonucunda oluşturulmuştur. Bulgulara göre, öğretmen adayları ideolojik inançlara sahiptir. Aile, okul ve sosyal çevre bu inançları etkileyen önemli faktörlerdir. Öğretmen adayları üniversiteyi de önemli bir faktör olarak gösterirken HÖE’nin ideolojik inançlarını etkilemediğini vurgulamaktadırlar. Çeşitliliğe hazırlanmak konusunda ise katılımcıların görüş ve niyetleri bakımından umut verici bulgulara rastlanmıştır: farklı olana saygı, öğretmenin çeşitlilik için hazırlanması gerektiği ve HÖE’nin bu hazırlığa katkı sağlaması gerektiği gibi görüşler. Bununla birlikte, öğretmen adaylarının çeşitliliğe hazırlanmasını olumsuz etkileyen açık ve gizil bariyerlerin olduğu anlaşılmaktadır. Bunlar, katılımcıların saygıyı koşula bağlamaları, nötr olma kaygıları ve derinlerdeki bazı ideolojik inançlarının farklı olana yönelik olumsuz fikir ve tutum üretmesi şeklinde sıralanabilir. En çok dikkat çeken nokta ise, öğretmen adaylarının HÖE’nin bu bariyerlere ilişkin bir rolünün olmadığını ifade etmeleridir. Çalışmanın sonunda HÖE’ye ilişkin bazı önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: