Görüntüleme
27
İndirme
10
Beylikler devri Türk-İslam ciltleri hem tezyînatları hem de üzerlerindeki dini içerikli ibareler, dua ve mücellid mühürleri vasıtasıyla cilt sanatı araştırmacılarının yayınlarına konu olmuştur. Ancak ciltlerdeki dua ifadelerini müstakil olarak konu edinen yayın sayısı oldukça azdır. Türk-İslam cilt-lerinin gerek kapak yüzeyinde gerekse kapak içlerinde dua içerikli ibarelere rastlamak mümkün-dür. Makalenin konusu, Beylikler devrinde üretilen Türk-İslam ciltlerinin deri kaplı kapak içlerinde yer alan el-İzzü’d-Dâim ve’l-İkbâl ( العزّ الدّائم والإقبال ) yazısı, bu yazının yer aldığı desen kompozisyonu ve yazının analizidir. Makaledeki amaç, şimdiye kadar cilt literatüründe müstakil olarak ele alınmamış el-İzzü’d-Dâim ve’l-İkbâl yazılı cilt kapak içi tezyînatı hakkında tespit edilebilen örneklerin detaylı desen ve yazı analizleriyle bilimsel birikim oluşturabilmek ve aynı ya da benzer ibarenin yer aldığı diğer İslam sanat eserlerini tespit ederek bu dua ibaresinin ciltlerdeki kullanım amacını ve kullanıldığı dönemleri belirlemeye çalışmaktır. Cilt sanatı literatürü ve yazma eser kütüphanelerinde yaptığımız araştırmalar neticesinde, Beylikler dönemine ait ciltlerin altı tanesinin kapak içinde el-İzzü’d-Dâim ve’l-İkbâl ibaresi tespit edilmiştir. Bu tespitlerin sayısı, yapılacak yeni araştırmalarla artabilecektir. Tespit edilen yazma eserler Amasya YEK: 217, İnebey YEK Hüseyin Çelebi: 481 ve Ulu Cami: 318, Kastamonu YEK: 2856 ve 3435 ve Süleymaniye YEK Fatih: 5004’tür. Ciltlerin kapak, sertâb ve mikleb yüzeylerindeki tezyînatları, Beylikler dönemi cilt sanatı üslûbunu yansıtan süslemelerdir. Ciltlerin teknik ve tezyînatları, -mevcut olanların- istinsâh kayıtları incelendiğinde üç örneğin (Amasya YEK: 217, Kastamonu YEK: 2856 ve 3435) 14. yüzyıl tarihli olduğu ya da tarihlendirildiği, üç örneğin (İnebey YEK Hüseyin Çelebi: 481 ve Ulu Cami: 318, Süleymaniye YEK Fatih: 5004) ise 15. yüzyıl tarihli olduğu ya da tarihlendirildiği görülmektedir. Ciltlerin kapak içi deseni, bitkisel ve rûmî motiflerle bezeli tam zemin geometrik bir tasarıma sahiptir. Geometrik desenin içerisindeki altıgen paftalarda el-İzzü’d-Dâim ve’l-İkbâl ( العزّ الدّائم والإقبال ) yazısı yer almaktadır. İbarenin, cilt kapak içlerine tek satırda (İnebey YEK Ulu Cami: 318, Kastamonu YEK: 3435) ve çift satırda -½ oranında ters simetrik- (Amasya YEK: 217, İnebey YEK Hüseyin Çelebi: 481, Kastamonu YEK: 2856, Süleymaniye YEK Fatih: 5004) olmak üzere iki türde yazıldığı tespit edilmiştir. Her iki tasarımda da sülüs yazı çeşidi tercih edilmiştir. İnebey YEK Hüseyin Çelebi: 481 envanter numaralı 15. yüzyıla ait cildin kapak içinde ise diğer örneklerden farklı olarak yazı paftalarının bazılarında mücellit kitabesi bulunmaktadır. Kitabede, “Amel-i Mücellid Haydar b. Turbegî” yazılıdır. Kapak içi tezyînatının aynı olması nedeniyle, Kastamonu YEK: 2856 ve Süleymaniye YEK Fatih: 5004 envanter numaralı ciltlerin de Haydar b. Turbegî adlı mücellidin eseri olma ihtimali vardır.
The Turkish-Islamic leather has been the subject of the publications of the skin art researchers through both the thesis and religious contents on them, prayer and mücellid signs. But the number of publications that are subject to the prayer expressions in the skin is quite small. The Turkish-Islamic skin can be found on the surface of the cover, but it is possible to find the words containing prayer inside the cover. The subject of the article is the al-Izzü'd-Dâim and'l-İkbâl ( العزّ الدائم والإقبال) written in the skin-covered cover of the Turkish-Islamic skin produced in the period of the Beylikes, the model composition and the analysis of the text in which this article is included. The purpose of the article is to be able to create scientific accumulation with detailed patterns and written analyses of the examples that can be detected on the skin-cover texture written by el-Izzü'd-Dâim and el-Ikbâl, which has not yet been specifically addressed in the skin literature, and to try to determine the purpose of use of this prayer in the skin and the periods in which it is used by identifying the other Islamic art works in which the same or similar ibaran is included. According to the research that we have done in the literature and writing works libraries, six of the paintings of the Beylikes period have been identified in the cover of the el-Izzü'd-Dâim and'l-Ikbâl. The number of these findings will be increased with new research. Discovered writings are Amasya YEK: 217, Inebey YEK Hussein Çelebi: 481 and Ulu Cami: 318, Kastamonu YEK: 2856 and 3435 and Suleymaniye YEK Fatih: 5004. The cells of the cover, the hardship and the micleb surfaces are the decorations that reflect the skin art style of the Beylikes era. When the technical and texture of the skin is examined - the existing - the exceptional records, three examples (Amasya YEK: 217, Kastamonu YEK: 2856 and 3435) are dated from the 14th century, and three examples (Inebey YEK Hussein Çelebi: 481 and Ulu Cami: 318, Suleymaniye YEK Fatih: 5004) are dated from the 15th century. The interior design of the skin has a geometric design of the full floor with plant and rumic motifs. In the geometric pattern, the sixth paft contains the script of El-Izzü'd-Dâim and El-Ikbâl (azz ï ï ï ï ï ï). It is found that Ibn al-Hussein was written in two kinds in a single line (Inebey YEK Ulu Cami: 318, Kastamonu YEK: 3435) and in a double line -1⁄2 reverse symmetrical- (Amasya YEK: 217, Inebey YEK Hussein Çelebi: 481, Kastamonu YEK: 2856, Suleymaniye YEK Fatih: 5004). Both designs have preferred a variety of sulfuric writing. Inebey YEK Hussein Çelebi: In the cover of the 15th century of the inventory number 481 there is, unlike other examples, a perfect book in some of the writings. In the book, “Amel-i Mücellid Haydar b. Turbegî” is written. Due to the same in-cover texture, Kastamonu YEK: 2856 and Suleymaniye YEK Fatih: 5004 inventory numbers are also likely to be the work of Haydar b. Turbegî.
Alan : İlahiyat
Dergi Türü : Ulusal
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
