Özet:

Hicrî IV. ve V. asırlarda yaşayan İbn Raşîk el-Kayravânî, belagat ilminin sistematik bir yapıya bürünmesine katkı sağlayan bilginlerden biridir. Şair, edip ve münekkit olmasının yanı sıra, özellikle el-‘Umde fî Mehâsini’ş-Şi‘r adlı eseriyle bilinir. İbn Raşîk, başlı başına bir münekkit olarak bütün yönleriyle şiir ve şairler üzerinde durmuş, özellikle de bedî‘ ilmine olan katkılarıyla bu ilim dalının müstakil bir hüviyet kazanmasına öncülük etmiştir. Bir de şiir divanına sahip olan İbn Raşîk, kendi zamanına kadar yazılan eserlere müracaat ederek, edebî kavram ve tenkitleri kendi kuralları ışığında sistematik olarak işlemiş ve edebiyat eleştirisi alanında ayrı bir yere sahip olmuştur. Bu çalışma, onun belagat ilmine etkisini bütüncül bir bakış açısıyla ele almayı hedeflemektedir. Dolayısıyla burada her biri ayrı bir çalışma konusu olabilecek alanlardan sadece şiirin mahiyeti, konusu, amacı, unsurları, nazım türleri ve bunların özellikleri ekseninde onun şiir geleneğine katkısı incelenmiş ve belagat ilminin alt birimlerinden özel olarak bedî‘ ilmine getirdiği yenilikler üzerinde durulmuştur. Kendine mahsus tarzda incelediği veya kendince farklı isimlerle ifade ettiği bedî‘ sanatlarına işaret edilmiştir. Zira o, henüz müstakil hale gelmemiş olan meânî ve beyân ilimlerine dair yalnızca birkaç konuyla sınırlı kalmış ve bedî‘ alanında daha önce değinilmeyen bazı sanatları ele alacağını bizzat ifade etmiştir.

Anahtar Kelimeler: