Özet:

İtalya, siyasi birliğini tamamladıktan sonra hızla sömürge arayışına girmiştir. Bu amaçla Akdeniz havzasında önce Tunus’a yönelmiş ancak Fransa’nın Tunus’u işgali ile Trablusgarp’ta nüfuz sağlamaya başlamıştır. Bu kapsamda süreç yönetimi için Avrupa güç dengesini gözetmiş ve siyasal ittifaklar ile varlığını güçlendirmeye çalışmıştır. İtalya, Trablusgarp’ı işgal öncesinde bölgede nüfuzunu sağlamak adına siyasal, sosyal ve ekonomik birçok girişim yaptıktan sonra Avrupa siyasal ilişkiler bütününü de uygun zamanını gözeterek işgali gerçekleştirmiştir. Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu siyasal, ekonomik ve askerî şartlara Trablusgarp’ın coğrafi durumu da eklendiğinde savunmayı önemli oranda zorlaştırmış ve bir yanıyla gayrinizami harbi zorunlu kılmıştır. Osmanlı Devleti, bu amaçla bölgeye gönüllü giden subaylara her türlü kolaylığı sağladığı gibi maddi destek vermeyi de ihmal etmemiştir. İtalya’daki bazı yöneticiler için Trablusgarp’ın işgali askeri bir gezintiden ibaret olacak kadar basit olduğu değerlendirilmiş olsa da durum hiç de öyle olmamıştır. Nitekim İtalya sahil kıyılarına tutunmuş iç bölgelere girmeyi bir türlü başaramamıştır. Bu durum savaşın başta ekonomik olmak üzere yükünü her geçen gün artırmıştır. İtalya, bu sıkışmışlık içerisinde Osmanlı Devleti’ni barış anlaşması yapmaya zorlamak için savaşı Akdeniz’e ve Ege’ye yaymaya başlamıştır. Bu çerçevede Çanakkale Boğazı’na iki defa saldırı düzenlemiştir. İtalyanların, Trablusgarp Savaşı esnasında Çanakkale’ye ilk saldırıları 18 Nisan 1912 tarihinde olmuştur. Bu olay, Osmanlı karar alıcılarında İtalyanların karaya asker ihracı ihtimalini düşündürmeye başlamıştır. Bu durum savunma yaklaşımını da önemli oranda şekillendirmiştir. Osmanlı Devleti, Gelibolu Yarımadası başta olmak üzere bölgenin kritik arazilerini tespit etmeye, yığınak yapmaya ve birlikleri tertiplendirmeye başlamıştır. Bu çalışmada, Osmanlı-İtalyan Harbi sürecinde Çanakkale bölgesinde konuşlu olan Çanakkale Ordusu bünyesinde İtalyanların karaya asker çıkarmaları ihtimaline karşı alınan savunma tedbirleri askeri arşiv belgeleri (ATASE) temelinde Çanakkale muharebelerine uzanan savunma yaklaşımları mukayesesinde değerlendirilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler: