Özet:

Bu araştırmada, bir ölçme aracının geliştirilmesi ve bu ölçme aracı ile ilköğretim öğretmenlerinin eleştirel düşünmeyi destekleme davranışlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, Eleştirel Düşünmeyi Destekleyen Öğretmen Davranışları Envanteri’nin (EDDÖDE) geliştirilmesi için 425 öğretmenden oluşan bir çalışma grubuna; uygulanması için ise Türkiye’de Fen ve Teknoloji, Sınıf, Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Matematik branşlarında görev yapan 96.966 kişilik hedef evreni temsil edeceği varsayılan 383 öğretmene ulaşılmıştır. EDDÖDE’deki her bir boyutun yapı geçerliliğini belirlemek için Açımlayıcı Faktör Analizi uygulanmış; güvenirliğini incelemek için ise iç tutarlılık katsayısı, madde-toplam korelasyonu, uç grupların karşılaştırılması ve test yarılama tekniklerinden yararlanılmıştır. Öğretmenlerin eleştirel düşünmeyi destekleme davranışlarını gösterme düzeylerini belirlemek için betimsel istatistikler hesaplanmıştır. EDDÖDE’den alınan puanların bazı değişkenlere göre karşılaştırılması ise bağımsız örneklemler için t testi, tek yönlü varyans analizi ve Kruskall Wallis H Testi ile yapılmıştır. Faktör analizi sonucunda EDDÖDE’nin ‚Açık Fikirlilik‛ (AF), ‚Bilginin Doğruluğunun-Güvenirliğinin Sorgulanması‛ (BDGS), ‚Neden-Kanıt Arama‛ (NKA), ‚Üst Düzey Soru Sorma‛ (ÜDSS) ve ‚Açıklık‛ (A) olmak üzere beş boyutunun da tek faktörlü bir yapıya sahip olduğu belirlenmiştir. Geçerlik ve güvenirlik analizleri sonucunda, EDDÖDE’nin, öğretmenlerin eleştirel düşünmeyi destekleme davranışlarını gösterme düzeylerini ölçen, kabul edilebilir düzeyde geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu ortaya konmuştur. Öğretmenlerin eleştirel düşünmeyi destekleme davranışlarını gösterme düzeylerinin yüksek olduğu; bununla birlikte kendilerini görece en yetersiz gördükleri boyutun ‚BDGS‛, en yeterli gördükleri boyutun ise ‚A‛ olduğu belirlenmiştir. Genel olarak araştırmada eleştirel düşünmeyi destekleme davranışları açısından ele alınan sınırlı sayıda değişkene ilişkin elde edilen bulgular, bazı önemli farkları ortaya koymuştur

Anahtar Kelimeler: