Görüntüleme
36
İndirme
16
61/680 yılında vukû bulmuş Kerbelâ Olayı’nı tarihî bir vaka olarak ele alan Maktelü’l-Hüseyn’ler, zamanla özel bazı siyasî-dinî sebeplerin yanında genel olarak Müslüman halkların Resûlullâh’a ve onun Ehl-i Beyt’ine olan sevgisiyle, torununun az sayıda taraftarıyla birlikte acımasızca katledilmesinden duydukları acıyı birleştirdikleri duygu yüklü tarihî-edebî eserlere dönüştürülmüşler. Tarihî eserden tarihî-edebî esere geçiş sürecinde maktellere müellifinin görüşlerine paralel olarak, okuyan veya dinleyen kitlenin dinî, siyasî, millî ve kültürel beklentilerine uygun bazı unsurlar da eklenmiştir. İlk örnekleri Arapça yazılan Maktelü’l-Hüseyn’lere okuyucu ve dinleyici kitlenin zevkine uygun olarak eklenen en önemli gayr-i Arap kültür öğesi, Hz. Hüseyin’in eşi, Ali b. Hüseyin Zeynelâbidîn’in annesi olduğu ileri sürülen tarihî-menkibevî figürdür. Diğer isimlerinin yanında özellikle Farsça ve Türkçe maktellerde Şehrbânû olarak geçen bu şahsın Hz. Hüseyin’le evliliğinden vefatına kadarki olaylarla ilgili tarih kaynaklarında çelişkili bilgiler bulunmaktadır. Kaynaklardaki bu çelişkili bilgiler, Şehrbânû imajının ortaya konduğu en önemli tarihî-edebî tür olarak maktellerde de görülmektedir. Bu makalede döküman incelemesi yöntemi kullanılarak Ali b. Hüseyin’in annesiyle ilgili ilk dönem kaynaklarındaki tarihî bilgiler değerlendirilecektir. Ardından içerik analizi tekniğiyle Arapça, Farsça ve Türkçe belli başlı Maktelü’l-Hüseyn’lerdeki Şehrbânû imajı araştırılacaktır. Son olarak makalede karşılaştırmalı analiz yöntemi uygulanarak Şehrbânû örneğinden hareketle müslüman halkların müşterek tarihî-edebî türü olan maktel yazımına millî, dinî, siyasî ve kültürel unsurların etkisi araştırılacaktır.
Comparative analysis of certain Arabic, Persian and Turkish maqtals shows that the given data about Shahrbānū, who is claimed to be the mother of ʿAlī ibn Ḥusayn Zaynalābidīn, the 4the imām of Imāmiyya in particular and the son continuing the Prophet Muḥammad’s grandson Ḥusayn ibn ʿAlī’s bloodline in general, is crucially different. Regardless of their religious sects, Arabic maqtal writers of the 2nd-7th/8th-13th-centuries such as Abū Miḫnaf, Isfahānī, Ṭabarānī, Ibn Tāwūs, and Ibn Namā al-Ḥillî emphasize the role of descendants of Fāṭima and ʿAlī’s family, especially Zaynab bint ʿAlī, Ummu Kulthūm, Ruqayya, Sukayna etc. as the woman members of Ahl al-Bayt participating at the Karbalā Event. However, these authors do not mention the so-called Shahrbānū or any other name mentioned in the early sources for ʿAlī ibn Ḥusayn Zaynalābidīn’s mother. Despite not being an independent maqtal, Manāqib Āli Abū Tālib by the Iranian scholar Ibn Shahrasūb is one of the first Arabic sources where the author dedicates a significant chapter for the biography of Ḥusayn ibn ʿAlī and gives information about the participation of princess Shahrbānū, the daughter of the Sāsānian king Yazdajird III, at the Karbalā Event as the wife of the 3rd imām. As well as the late Arabic maqtals giving a special place to Shahrbānū among the participants of the Karbalā Event are written by Fāzıl Darbandī and ʿAbbās Qummī, the non-Arab Imāmiyya scholars from the Turkish or Persian cultural environment.
Alan : İlahiyat; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
