Atıf Sayısı
6
Görüntüleme
115
İndirme
62
Bu çalışmada İslamiyet öncesi Türklerde sanatı etkileyen unsurlar ele alınmıştır. Sanatı etkileyen temel unsur o toplumun yaşadığı coğrafya ve buna bağlı olarak da kendi milleti içerisinde kendine has oluşturduğu kültürdür. Toplumlar bulundukları coğrafyalar üzerinde gerek iklim şartları, gerek yer şekilleri ve gerek çevre toplumların etkileriyle kendilerine has bir kültür oluştururlar ve buna bağlı olarak da her türlü temel ihtiyaçlarını giderirken aslında en önce kendilerine ve diğer insanlığa katkı sağlayacak sanat eserleri ortaya çıkarırlar. Ayrıca diğer toplumları da bu yönde etkilerler. Türkler bu manada öncü milletlerdendir. Birçok sanat eserini ortaya koyarken insanlığa bu bağlamda büyük katkıları olmuştur. Sert bozkır topraklarında hüküm süren Türkler gerek inanç yapısı sonucu, gerek coğrafi şartlar sonucu ve gerekse düşmanlara karşı sergilediği savaş sanatıyla dünya tarihini aydınlatacak temel eserler bırakmışlardır. İçinde yaşadıkları çadırları, savaş ve barış yoldaşı atları, kendilerini savunmada kullandıkları savaş aletleri yemek için kullandıkları kapları ve öyle ki narin bir Türk kızının gülen yüzünü gösteren aynasını ve sırma saçına taktığı kemer tokaları dahi büyük bir incelik ve ustalıkla kültürlerine ve mitlerine göre süslemişlerdir. Türklerin kutsal saydığı doğa, sanatlarını etkileyen temel unsurların başında gelir. Dağ, gök, yer, su, ağaç, yıldız, ay, güneş neredeyse temel eser olarak nitelendirdiğimiz eserleri figür olarak süslemiştir. Bunun yanında dini inançlar da Türklerin eserlerinde yerlerini almıştır. En önemli sanat eserlerini ise hayvan üslubu dediğimiz sanat tarzıyla ortaya koymuşlardır. Yaşam şartlarından dolayı hayvanlarla iç içe olan Türkler atı ehlileştirip sosyal hayatlarını kolaylaştırırken aynı zamanda atın sadakatini, koyunun etiyle, sütüyle beslenirken, yünüyle kıyafetlerini yaparken koyunun kutsallığını, şahinle av avlarken şahinin özgürlüğünü giydikleri giysilerden tutun da oturdukları çadırlara kadar ilmek ilmek işlemişlerdir. Bir milletin sanatını incelediğimiz zaman aslında o milleti genel anlamda incelemiş oluruz. Sanatın önemini Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün şu sözü çok açık bir şekilde ifade eder: “Sanatsız kalan bir ulusun hayat damarlarından biri kopmuş demektir” ve yine Ulu Önder’in dediği gibi: “Yüksek bir insan toplumu olan Türk ulusunun tarihi bir özelliği de sanatı sevmek ve onda yükselmektir.” Meşhur Pazırık halısının yere örtü olarak de atın üstüne atılan örtü olarak dokunulduğu düşünülmektedir. Türklerin binek hayvanı olarak kullandıkları atları süslemeleri önemli adetlerindendir. Koşum takımları ve eyerleri bozkır hayvan figürlerine bezenmiştir. Bkz; Nejat Diyarbekirli, “Eski Türklerde Kültür ve Sanat”, Türkler Ansiklopedisi III, Ankara 2002, s. 1547. Baykal Göl’ü ve İrtiş Nehri arasında kafes işlemeli kemer tokalar bulunmuştur. Bu tokaların bazıları hayvan başları şeklinde geometrik kafes tarzında iken bazıları da hayvan stilindedir. Bazı kemer tokaların üstünde yarı aslan, yarı kartal figürünün kaplana saldırdığı işlemeler görülür. Bu bölgede pek çok mezarda kuğu süslemesine de rastlanmıştır. Kemer tokaların yapımı M.Ö 3. y.y’ın sonlarında yani Mete’nin saltanatı sırasında başlamıştır. Bir taraftan da Yenisey’in batı taraflarında altmış iki kemer başlığı bulunmuştur. Bkz.; Miklos Erdy, “Yenisey’in Batısındaki Hun Arkeolojik Kalıntıları”, Türkler Ansiklopedisi I, Ankara 2002, s.720.
In this study, the factors affecting art in pre-Islamic Turks are discussed. The basic element that affects art is the geography where the society lives and the culture that it creates in its own nation according to it. Societies form a culture that is unique to their geographies through the effects of climate conditions, locality, and environmental societies, and in doing so, they elect art works that will contribute to themselves and other human beings in the first place, while removing all basic needs. It also affects other societies. The Turks are the leading nations in this respect. While presenting many works of art, humanity has made great contributions in this context. The Turks, who were ruled on the hard steppe lands, left behind basic works that would illuminate the world history with the art of war, which is the result of faith and exhibited against geographical conditions and enemies. Even the tents they lived in, the fighters of war and peace, the war instruments they used to defend themselves, the vessels they used to eat, and the merry-go-round of the delicate Turkish girl, decorated it with great delicacy and ingenuity in their culture and myths. Nature, which is considered sacred by Turks, is one of the main elements affecting the arts. So much so that the mountain, sky, ground, water, tree, star, moon, sun almost decorated the works we have described as basic works as figures. Religious beliefs have also taken place in the works of the Turks. The most important works of art in the style of art that we put the animal style. Together with the animals, because of their living conditions, the Turks take the horses to the tents where they live, while at the same time feeding their loyalty, livelihood with the livelihood of the sheep, feeding the poultry while wearing their woolen clothes and hunting the hawk while hunting the falcon. When we examine the art of a nation, we actually examine that nation in general terms. The importance of art is expressed clearly by Gazi Mustafa Kemal Atatürk's statement: "One of the life veins of a nation that is left without art is a broken one" and as the Great Leader said: "A historical feature of the Turkish nation, to love and to rise up."
In this study, the factors affecting art in pre-Islamic Turks are discussed. The basic element that affects art is the geography where the society lives and the culture that it creates in its own nation according to it. Societies form a culture that is unique to their geographies through the effects of climatic conditions, locality, and environmental societies, and in doing so, they elicit art works that will contribute to themselves and other human beings in the first place, while removing all basic needs. It also affects other societies. The Turks are the leading nations in this respect. While presenting many works of art, humanity has made great contributions in this context. The Turks, who were ruled on the hard steppe lands, left behind basic works that would illuminate the world history with the art of war, which is the result of faith and exhibited against geographical conditions and enemies. Even the tents they lived in, the fighters of war and peace, the war instruments they used to defend themselves, the vessels they used to eat, and the merry-go-round of the delicate Turkish girl, adorned it with great delicacy and ingenuity in their culture and myths. Nature, which is considered sacred by Turks, is one of the main elements affecting the arts. So much so that the mountain, sky, ground, water, tree, star, moon, sun almost decorated the works we have described as basic works as figures. Religious beliefs have also taken place in the works of the Turks. The most important works of art in the style of art that we put the animal style. Together with the animals, because of their living conditions, the Turks tame the horses to the tents where they live, while at the same time feeding their loyalty, livelihood with the livelihood of the sheep, feeding the poultry while wearing their woolen clothes and hunting the hawk while hunting the falcon. When we examine the art of a nation, we actually examine that nation in general terms. The importance of art is expressed clearly by Gazi Mustafa Kemal Atatürk's statement: “One of the life veins of a nation that is left without art is a broken one” and as the Great Leader said: “A historical feature of the Turkish nation, to love and to rise up”.
Alan : Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Atıf Yapanlar
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
