Özet:

Teknolojik ilerlemeler, hayatın pek çok yönünü etkilediği gibi, çeviri alanını da kökten değiştirmiştir. Eskiden sadece kalem ve kağıtla yapılan çeviriler, teknolojik cihazların yardımıyla çok daha etkili ve hızlı bir hale gelmiştir. Bu dönüşümü sağlayan şey ise “çeviriye yardımcı araçlar” olarak adlandırılan çeşitli araçlar ve kaynaklar olmuştur. Bu araçlar, çevirmenlere içeriği başka bir dile aktarmak için yardımcı olurken, tutarlılık ve hız gibi konularda da büyük kolaylık sağlar. Bu çeviri yardımcıları arasında eşanlamlı sözlükler, tek veya çok dil içeren sözlükler ve Çeviri Belleği (ÇB) sistemleri gibi bilgisayar destekli çeviri (BDÇ) araçları bulunur. Bu araçlar, sadece doğru ve tutarlı çevirilerin yapılmasına yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda çevirmenlerin daha verimli çalışmasına da imkân tanır ve bu sayede çeviriler daha hızlı ve kaliteli bir şekilde tamamlanır. Teknolojik gelişmelerle birlikte, çeviri kalitesini artırmak amacıyla genel amaçlı yazılımların yanı sıra özel amaçlı çeviri yardımcı araçları da ortaya çıkmıştır. Örneğin, sunumlar, videolar ve filmler gibi görsel-işitsel materyallerin farklı dillere çevrilmesi görsel-işitsel çeviri olarak adlandırılır. Bu alanda kullanılan yöntemler arasında dublaj, altyazı, seslendirme ve sesli betimleme bulunur. Bu alanda, kaynak materyalin kültürel bağlamının korunması büyük önem taşır ve dublaj, altyazı, seslendirme ve sesli açıklama gibi yöntemler, orijinal içeriğin özünün korunmasını ve genellikle çeşitli bir izleyici kitlesine erişilebilir hale getirilmesini amaçlar. Bu çalışma, görsel-işitsel çevirinin alt kategorisi olan altyazı çevirisine odaklanmaktadır. Altyazı çevirisi, metni ekranda görüntülemeyi ve aynı zamanda orijinal sesi korumayı içerir. Bu yöntem, yabancı dildeki içeriği anlayabilmek isteyen izleyiciler için sıkça kullanılır. Ancak altyazı çevirisi, yalnızca kelime çevirisi yapmakla kalmaz, aynı zamanda metnin ekranda okunabilir olmasını, zamanlamasını ve anlamın korunmasını gerektirir. Bu zorlukları aşmak ve altyazı çevirisi sürecini geliştirmek için çeşitli yazılım çözümleri geliştirilmiştir. Bu yazılım programları, eğitim amaçlı veya profesyonel altyazı çevirmenleri tarafından kullanılabilir ve dilbilgisi, zamanlama ve kültürel hassasiyet gibi alanlarda becerileri geliştirmelerine yardımcı olur. Bu konuyu daha derinlemesine incelemek için, bu çalışma çeviribilim alanındaki gelişmeleri ele alarak başlamakta ve özellikle Uygulamalı Çeviribilim ve çeviriye yardımcı araçların önemine vurgu yapmaktadır. Ardından, görsel-işitsel çevirinin alt alanı olan altyazı çevirisine odaklanarak, bu alandaki teoriyi ve temel konuları incelemektedir. Alanyazın taramasında görsel-işitsel çeviri kapsamında gerek ulusal gerekse de uluslararası birçok araştırmayla karşılaşılmış olmasına rağmen hem ücretli hem de ücretsiz altyazı çevirisine yardımcı araçları inceleyen çalışmaların sayısının azlığı göze çarpmış ve bu anlamda bu eksikliğin giderilmesi amaçlanmıştır. Betimleyici olması hedeflenen çalışma, gözlem yoluyla belirlenmiş yaygın olarak kullanılan ve altyazı çevirisini kolaylaştıran ücretsiz dört yazılım programının nitel ve nicel genel bir incelemesini sunmaktadır: Tero Subtitler, Aegisub, Jubler ve Subtitle Edit. Bu araçların bazıları her ne kadar güncellenmemiş olsalar da kullanılırlıkları tartışılmaz bir şekilde sürmektedir. Çalışma odağında ücretsiz uygulamalar yer aldığı için aynı amaca hizmet eden ücretli uygulamalar ve çevrimiçi platformlar incelemeye dahil edilmemiştir. Farklı çalışmalarda benzeri uygulamaların da incelenmesinin faydalı olabileceği düşünülmektedir. İncelenen ücretsiz yazılımların açık kaynaklı oluşları dünya genelindeki altyazı çevirmenlerinin bu araçları istekleri doğrultusunda şekillendirebilmelerini sağlamıştır. Teknolojik gelişmeler, çeviri alanında büyük bir dönüşümü beraberinde getirmiştir. Çeviri artık daha hızlı ve daha verimli hale gelmiştir. Ayrıca görsel-işitsel çeviri gibi özel alanlarda da teknolojinin etkisi büyük olmuştur. Bu çalışma, çevirmenlerin ve öğrencilerin işlerini kolaylaştırmak için kullanabileceği çeviriye yardımcı araçların önemini vurgulamaktadır ve görsel-işitsel çevirinin alt başlığı olan altyazı çevirisine yardımcı araçlar incelenmektedir. Bu araçlar, çeviri sürecini geliştirmek ve dil engellerini aşmak için güçlü birer destek sağlamaktadır. İncelenen yazılımlar eğitim kuruluşlarında altyazı çevirisi dersinde öğrencilerin eğitimlerinde kullanılabilecekleri gibi profesyonel veya “gönüllü” olarak altyazı çevirisi edimi ile uğraşanlarca da edim sürecinde kullanılabilecek araçlardır.  Her ne kadar farklı yazılımların kullanım sebepleri kullanıcıların istekleri doğrultusunda şekilleniyor olsa da en güncel olması ve kurulum gerektirmeyen taşınabilir sürümü de olması nedeniyle Subtitle Edit programının öne çıktığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: