Özet:

Ahi Paşa, 12 Ramazan 765/6 Haziran 1364 tarihinde Tokat Merkez Hoca Cemaleddin Mahallesinde bir cami, caminin kuzeyinde bir zaviye, zaviyenin sağında, bir sofa, bir kışlık oda, bir fırın ve ekmekhaneden oluşan bir külliye inşa ettirmiştir. Bu külliyeye gelir getirmek üzere Tokat merkez, Artukâbad ve Kazâbad’ta çeşitli köyler, değirmen, dinkhâne, dükkân ve bostanlar vakfedilmiştir. Vâkıf, külliyede görev yapmak üzere nâzır, hükkâm, imam, müezzin gibi kadrolar ihdas etmiş ve bu görevlere atanmak için adaylarda birtakım şartlar aranmasını şart koşmuştur. Devlet Arşivler Başkanlığı Osmanlı Arşivi, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi ve şer’iyle sicillerinde yapılan taramalarda külliye ile ilgili bazı belgeler saptanmıştır.  Ancak vakfın ekonomik yapısını geniş bir perspektifte ortaya koyacak belgelere ulaşılamamıştır. Muhasebesi ile ilgili 1574 tarihli Defter-i Evkaf-ı Rum’da ve 53 nolu Tokat Şer’iyle Sicilinde birkaç kayıt tespit edilmiştir. Bu kayıtlar üzerinde yapılan incelemede tarihi süreç içerisinde vakfın bazı akarlarına el konulduğu, zamanla külliye işlevini yitirip sadece cami olarak hizmet verdiği görülmüştür. XIX. yüzyıla ait muhasebe kayıtlarından akarlardan elde edilen gelirden vergiler mürtezika maaşı, kahve, duhan parası ödendiği, vâkıfın vakfiyede yapılmasını şart koştuğu diğer hususların yerine getirilmediği anlaşılmıştır. Ahi Paşa Külliyesi ile ilgili vakfiyesine dayalı özel bir çalışma yapılmamıştır. Ancak birkaç çalışmada yapı mimari olarak incelenmiş, birkaç çalışmada ise tarihi hakkında genel bir değerlendirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: