Özet:

Kültürel belleğin taşıyıcısı konumunda olan deyimler, Türkçenin önemli dinamiklerindendir. Dili kullanma konusunda genellikle daha titiz davranan şairler, anlamı daha etkili kılabilmek için deyimlerden faydalanmışlardır. Toplumun birer ferdi olan Klasik Türk edebiyatı şairleri de aynı şeklide bu kalıp ifadeleri kullanarak sanatlı söyleyişlere yer vermişlerdir. Çoğu şairin, atasözü ve genellikle de deyim zikrettiği görülür. Ancak bazı şairler vardır ki içinde bulunduğu şartlar veya benimsediği üslup dolayısıyla bu söyleyişlerden çok daha fazla istifade etmiştir. Klasik Türk edebiyatı şairleri de okuyucuya mesaj vermek, söze derinlik katmak veya az sözle çok şey anlatmak gibi sebeplerden dolayı deyimlere başvurmuşlardır. Hatta bazı şairler, deyim kullanımını üsluplarının bir parçası hâline getirmişlerdir. 19. yüzyıl şairlerinden Recâî-zâde Ahmed Cevdet de deyimlerden faydalanan bir isimdir. Recâî-zâde Ahmed Cevdet, İstanbul doğumlu bir şairdir. Doğum tarihi hakkında herhangi bir bilgi yoktur. Kendisi gibi babası da şair olan Ahmed Cevdet, genç yaşta vefat etmesine rağmen hayatına üç eser sığdırabilmiş biridir. Bu üç eserden biri de çalışmaya konu olan Dîvânçe’dir. Sade bir söyleyiş ve samimi bir üslubun hâkim olduğu Dîvânçe’de genellikle mahallîleşme üslubunun etkisi görülür. Çok da hacimli olmayan bu eserde deyim kullanımının fazlalığı dikkat çekmektedir. Bundan hareketle çalışmada Recâî-zâde Ahmed Cevdet Dîvânçesi’nde geçen deyimler incelenerek şairin bu konuda zengin bir kullanıma yer verdiği örnekler üzerinden açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: