Özet:

İnsan nüfusunun her geçen yüzyıl katlanarak milyarları bulduğu günümüz dünyasında, herkesin birbirini tanıdığı, doğayla iç içe ve küçük topluluklar halinde yaşadığı dönemler artık çok gerilerde kalmıştır. Tarıma yönelme, kentleşme, sanayileşme ve teknoloji çağıyla beraber ulaşımın yaygınlaşması, kitle iletişim araçlarının baş döndürücü hızı vb. gelişmeler, dünyayı giderek daha küçük bir hale getirmiştir. Kendisini yaşamın merkezinde gören insanoğlu, gelişmeler karşısında geleneksel yaşam tarzından uzaklaşırken diğer taraftan doğadan ve doğal hayattan kopma noktasına gelmiştir. Artan nüfus, israf odaklı tüketim alışkanlıklarının yaygınlaşması, doğal kaynakların düşüncesizce kullanılması ve çevre kirliliğinin hat safhalara çıkmasına yol açmıştır. Doğaya verdiği tahribatın boyutlarını geç de olsa fark eden insanoğlu, sorunun çözüm sürecinde geleneksel ekolojik bilginin önemini kavramış ve son dönemlerde geleneksel toplum yapısındaki doğa-insan ilişkisi üzerine odaklanmaya başlamıştır. Bu çalışmada, geleneksel ekolojik bilgi ile kültür arasındaki ilişki bağlamında konar-göçer yaşam tarzı sürdüren topluluklar üzerinde durulmuştur. İnceleme grubu olarak güney illerinde, özellikle de Mersin'de karşılaşılan konar-göçerler seçilmiştir. Sözlü ve yazılı kaynaklardan yararlanılarak konar-göçerlerin tabiat varlıklarına, gök cisimlerine, bitki ve ağaç türlerine, hayvanlara vb. yüklediği sembolik anlamlar tespit edilmiştir. Bu yolla konar-göçerlerin yaşadıkları coğrafya ve tabiatla aralarında kurdukları ilişki, bu ilişkinin kültürel değerlere nasıl yansıdığı irdelenmiştir. Ayrıca doğa-insan ilişkisinin inanç ve ritüellerdeki, günlük yaşamdaki işlevsel boyutu değerlendirilmiştir. Yapılan incelemelerde konar-göçerlerin tabiattaki her türlü unsura animistik dönemde karşılaşılan kutsallıkla yaklaştığını ve çevreye büyük saygı duyarak yaşamını şekillendirdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: