Görüntüleme
60
İndirme
10
Bu makalede Osmanlı’nın son dönem ilim adamlarından Mehmed Zihni Efendi’nin (ö. 1913) Arap dili ve edebiyatı üzerine yazdığı el-Müntehab, el-Muktedab ve el-Kavlü’l-ceyyid adlı eserleri üzerinden ilmî çalışmalarında Arapça sözlük kaynaklarını nasıl kullandığı incelenmiştir. Zihni Efendi’nin özel kütüphanesinde bulunan sözlüklere düştüğü okuma notları onun sözlüklerle olan ilişkisini ortaya koyması bakımından araştırmamızın diğer bir kaynağını oluşturmuştur. Zihni Efendi’nin özellikle Arap dili ile alakalı eserlerinde farklı sebeplerle birçok sözlüğe başvurduğu ve sözlükleri oldukça etkin ve tenkit edici bir şekilde kullandığı göze çarpmaktadır. Yirmi altı sözlük kullandığını tespit ettiğimiz Zihni Efendi’nin başvurduğu sözlükler daha çok Arapça ve Arapça-Türkçedir. Sözcükleri adeta bir sözlük yazarı tecessüsüyle irdeleyen Zihni Efendi kelimelerin anlamları, kökenleri, geçirdikleri lafız ve anlam değişimleri, hatalı kullanımları, morfolojik özellikleri hakkında bilgiler vermiştir. Kelimeleri açıklarken Arap toplumunun tarih ve kültürüyle ilgili bilgiler sunmuştur. Bazen gramer kurallarını sözlüklere başvurarak izah etmiştir. Sözlüklerden aktardığı bilgileri olduğu gibi değil birbirleriyle karşılaştırarak, tahkik ve tenkit ederek vermiştir. Ayrıca sözlüklerdeki bazı bilgileri dil bilgisi ve edebiyat kitaplarındaki bilgilerle de karşılaştırmıştır. Zihni Efendi, Arapça kelime, deyim ve atasözlerinin Türkçe karşılıklarını doğru ve kullanıma uygun olarak vermeye özen göstermiştir. Müracaat ettiği sözlüklerde bulunan bazı Türkçe karşılıkları beğenmeyerek yeni karşılıklar önermiş ve yanlış gördüklerini ise tashih etme yoluna gitmiştir. Zihni Efendi gerek eserlerinde sözlüklere yaptığı atıflar gerek kütüphanesindeki sözlüklere yazdığı notlarla bize dönemin sözlük okuma ve kullanma kültürü hakkında fikir vermektedir. Bu araştırma bir yandan bir Osmanlı âliminin sözlüklerle olan ilişkisini ele alarak özellikle kitap kültürünün bu yönüne ışık tutmaya çalışmakta, diğer yandan bilimsel araştırmalarla ilgilenenler arasında sözlüklerin daha etkin bir şekilde kullanılması gerektiğini vurgulamayı amaçlamaktadır.
In this article, the last time of the Ottoman scientists of Mehmed Zihni Efendi. 1913) He studied how he used Arabic dictionary sources in his scientific works through his works, named al-Müntehab, al-Muktedab and al-Kavlü'l-ceyyid, on his Arabic language and literature. The reading notes in the dictionaries in the private library of the minds of the Lord have been another source of our research in terms of revealing his relationship with the dictionaries. It is noted that the mind of the Lord, especially in his works related to Arabic, applies to many dictionaries for different reasons and uses the dictionaries in a very effective and exciting way. The dictionaries that the Mindful Lord applies to which we find it using twenty-six dictionaries are more Arabic and Arabic-Turkish. The Words of the Mind Lord, which is a vocabulary writer, has given information about the meanings of the words, their origins, their word and meaning changes, their misuse, and their morphological characteristics. He explained the words and presented information about the history and culture of the Arab society. Sometimes he explained the grammatical rules by referring to the dictionaries. He has not given the knowledge of the dictionaries, but compared them with each other, and he has given the knowledge of the dictionaries, and he has given the knowledge of each other. He also compared some information in the dictionaries with information in language knowledge and literary books. The Lord of the Mind has taken care of giving the Turkish responses of Arabic words, sentences and speeches correctly and in accordance with use. Some of the Turkish replies in the dictionaries he negotiated didn’t like, suggesting new replies, and he went on the way to identify what they saw wrong. The minds of the Lord must give us an idea of the culture of reading and using the dictionaries of the time with references to the dictionaries in his work. This research, on the one hand, tries to keep light on this aspect of the book culture by addressing the relationship of an Ottoman world with dictionaries, on the other hand, aims to emphasize that the dictionaries should be used more effectively among those interested in scientific research.
Alan : Filoloji
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
