Özet:

Sigortacının halefiyeti, sigorta sözleşmesinin konusunu oluşturan rizikonun gerçekleşmesi neticesinde doğan zararı gideren sigortacının zarardan nihai olarak sorumlu olan kişiye karşı, sigortalının sahip olduğu alacak hakkını kanunen (mal sigortalarında TTK m. 1472, sorumluluk sigortalarında TTK m. 1481’e dayanarak) iktisap etmesidir. TTK’da özel olarak düzenlenen ve kendine özgü bazı özellikler gösteren sigortacının halefiyeti, borçlar hukuku ile sigorta hukukunun kesişim alanında yer alan melez bir kurumdur. Ancak sigortacının halefiyeti özelinde disiplinlerarası çalışmanın yetersizliği nedeniyle, borçlar hukuku ve sigorta hukuku öğretisi birbirinden oldukça farklı yönlerde gelişim göstermiştir. TBK İsviçre Borçlar Kanunu’ndan iktibas edilmesine karşın TTK’da düzenlenen sigorta sözleşmesinin mehazını Alman Sigorta Kanunu’nun teşkil etmesi de sigortacının halefiyeti özelinde bazı düzenleme ve yorum ayrılıklarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Sözü edilen ayrılıkların belirginleştiği konulardan biri, uygulamada da sıkça karşılaşılan, zarar sigortalarında sigortalının zararı azaltma külfeti ve bu külfetin yerine getirilmemiş olmasının sigortacının halefiyetine etkisidir. Bu çalışmada, temel olarak, “Sigortalı, (…) sigortacıya geçen haklarını ihlal edici şekilde davranırsa, sigortacıya karşı sorumlu olur” düzenlemesini içeren TTK m. 1472/II hükmü, içerdiği belirsiz unsurlardan hareketle incelenecek sigortalının zararı azaltma külfetine ilişkin olarak TTK’da yer alan düzen, sırasıyla TTK m. 1444, 1445 ve 1448 çerçevesinde açıklanacaktır. Özel olarak, belirtilen hükümler çerçevesinde, sigortalının zararı azaltma külfetinin doğduğu an ve kapsamının tespit edilmesinin ardından bu külfetin ihlali durumunda doğacak “sorumluluğun” tâbi olduğu esaslar belirlenecektir. Çalışmamızda, TTK’da yer alan sigortacının halefiyetinin sistematik olarak öncelikle genel anlamda daha sonra ise sigortalının zararı azaltma külfeti özelinde değerlendirilmesinin ardından Yargıtay uygulaması ile mehaz öğreti ve uygulama ışığında, olması gereken hukuka ilişkin önerilerde bulunulması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: