Views
18
Downloands
2
Nah-Dağıstan ailesine mensup olan Hınalık dili, Kuzeydoğu Azerbaycan’ın Guba bölgesinin Hınalık köyünde yerli dil olarak 2300 kişi tarafından konuşulmaktadır. Neredeyse tüm köy ahalisi çift dillidir, kendi dillerini ve Azerbaycan dilini konuşmaktadırlar. Daha üst kuşaklara mensup olanlar bunlara ek olarak Rusça da konuşurlar. Hınalık dili, dil teması konusunda çok karmaşık bir durumdadır. Hınalık köyü Azerbaycan dilinin Guba lehçesinin konuşulduğu Guba bölgesinin idari sınırları içinde yer almaktadır. Ayrıca Lezgi dil ailesi konuşurlarının bulunduğu bölgededir. Azerbaycan dilinin, birkaç yüzyıl boyunca Azerbaycan'daki çeşitli etnik gruplar arasında bir ortak dil olarak kullanmış olmasını söyleyebiliriz; ancak Sovyet döneminde ülkenin Kuzey ve Kuzey-Doğu bölgelerindeki bazı etnik azınlıklar için Rusça ikinci dil idi. Günümüzde Azerbaycan Cumhuriyeti'nin resmi dili olan Azerbaycan dilinin ölçünlü değişkesinin Hınalık dili üzerinde egemen etkisi söz konusudur. Ayrıca söz konusu bölge, komşu ülkeler dâhil olmak üzere Arapça ve Farsçanın baskın etkisine maruz kalmıştır. Bu makale diğer dillerden ziyade, Azerbaycan dilinin etkisi üzerinde durmaktadır. Azerbaycan dilinin söz varlığı yakın dönem Rusça alıntılarını ve bir kısmı Arapça sözleri de kapsayan Farsça alıntı sözleri içermektedir. Arapçadan Hınalık diline doğrudan geçen sözler de vardır; ayrıca, Farsçadan doğrudan alıntıların varlığı da gayet olasıdır. Bu yüzden fonetik özellikler, Hınalık diline söz konusu alıntıların hangi dil üzerinden geçtiği hakkında ipucu olarak ele alınmıştır. Üstelik, veriler Azerbaycan dilinin Hınalık gramerine genel olarak büyük bir etkide bulunduğunu göstermektedir. Bu konuda spesifik olarak şu durumlar örnek verilebilir: Hınalık dili ilerleyici ünlü uyumunu benimsemiştir; mekân ilişkileri yalın hâl yerine kelime sonu ve sonrasına iliştirilen ilgeçlerle ifade edilmektedir; bazı durumlarda kelimeler Hınalık diline ait köke sahip olup Azerbaycan dilinin yapım ekleriyle türetilmektedir; Azerbaycan dilinden bağlaçlar ödünç alınarak veya Azerbaycan dilinin kalıpları Hınalık diline özgü yollarla yeniden üretilerek Azerbaycan dilinin cümle yapısı benimsenmiştir.
The Nakh-Dagestanian language Khinalug is spoken in Khinalug village in the Quba district (North-East Azerbaijan) by approximately 2,300 people. All community members in the village are at least bilingual in their native language and Azerbaijani. Members of the elder generation speak also Russian. The language contact situation of Khinalug is very complex. The village Khinalug belongs to the administrative area of the Quba district, where the Quba dialect of Azerbaijani is spoken. On the other hand, it is located in the neighborhood of Lezgic languages. Azerbaijani must have served as a lingua franca among various ethnicities in Azerbaijan for several centuries, although Russian was L2 for some ethnic minorities in the Northern and North-Eastern parts of the country during the Soviet time. Nowadays, the influence of the standard varity of Azerbaijani, the official language of the Republic of Azerbaijan, has become dominant in Khinalug. Moreover, the whole area, including the neighboring countries, is characterized by the long-term influence of Persian and Arabic. This article aims at the identification of Azerbaijani influence in contrast to influences from other contact languages. The Azerbaijani lexicon itself contains, next to a recent layer of Russian borrowings, a large number of Persian loanwords, part of which go back to an Arabic origin. Direct borrowings from Arabic into Khinalug are attested as well, and direct borrowings from Persian are at least very probable. Therefore, phonetic features are investigated that hint at the borrowing path by which such loanwords have been transmitted to Khinalug. Moreover, the data show that the Azerbaijani language has had a great impact on all parts of the Khinalug grammar. In particular, Khinalug has introduced progressive vowel harmony, expresses spatial relations by postpositions rather than by nominal cases, uses some Azerbaijani derivational morphemes with native stems, and has adopted Azerbaijani clause structure by borrowing connectors from Azerbaijani, or reproducing Azerbaijani patterns with native means.
Field : Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Journal Type : Uluslararası
Article Detail 
Similar Articles
Download PDF
Journal Information
Listen Paper
Cite
Print This Page
Share
Mendeley
