Özet:

Bu çalışma 2007 yılından bu yana Türkçenin söz varlığı üzerine derlem tabanlı olarak yürütülen projeleri alanyazına tanıtmayı amaçlamaktadır. 2007 yılında derlem dilbilim yöntem ve teknikleri kullanılarak ortaya koyulan ilk bilimsel çalışma olan Türkiye Türkçesinde Belirteçlerin Fiillerle Birliktelik Kullanımları ve Eşdizimliliği başlıklı doktora tezinin ardından Türkçede farklı sözcük türlerine yönelik sözlükbilim temelinde başkaca derlem tabanlı çalışmalar da yürütülmüştür. Söz konusu çalışmaların büyük bir kısmı TÜBİTAK tarafından desteklenen ulusal araştırma projeleri olarak tamamlanmıştır. Bu çalışmalar arasından üniversitelerin bilimsel araştırma projeleri birimlerince desteklenenler de vardır. Yürütülen tüm bu projelerin ana eksenini Türkçenin söz varlığı oluşturmuştur. Bu anlamda tanıtılacak olan projelerden ilki Türkçede sözlükbirimsel sıfatların birliktelik kullanımları ve eşdizimliliklerini konu alan araştırma projesidir. Diğeri ise yine, Türkçede sözlükbirimsel olarak tanımlı fiillerin derlem denetimi ve derlem tabanlı sözlüğüdür. Oluşturulan derlemler üzerinden araştırma konusu yapılan diğer bir dilbilgisel kategori ise Türkiye Türkçesinde fiilimsilerdir. Araştırma konusu yapılan ana eksenin son halkasını hâlen devam etmekte olan Türkiye Türkçesinde sözlükbirimsel adlar oluşturmaktadır. Öte yandan birtakım özel alan derlemleri olarak yine söz varlığını belirlemek amacıyla çocuk yazını ve göz bilimi (oftalmoloji) üzerine yürütülen çalışmalar da bu eksende sıralanabilir. Türkçede ikili tekrarlar ve argo söz varlığı da derleme dayalı çalışmalarla bugün için ortaya koyulmuş söz varlığı unsurları olarak alanyazında yerini almıştır. Özetle, derlemler üzerinden Türkçede belirteçler, fiiller, sıfatlar, adlar ve fiilimsiler birer sözcük türü olarak ortaya koyulmuş; Türk çocuk yazınının söz varlığı ve gözbilim terimleri ilgili yöntemle açıklığa kavuşturulmuş; argo söz varlığı ve ikili tekrar yapıları Türkçedeki kullanımları açısından belirlenmiştir. Bu anlamda, diğer bir proje ise Gerçek Yaşam Temelli Okul Sözlüğü Uygulamaları başlıklı ulusal araştırma projesidir.

Anahtar Kelimeler: