Atıf Sayısı
2
Görüntüleme
53
İndirme
22
Kelâm ilminin en temel ve en girift meselelerinden olan zât-sıfat ilişkisi ile Allah Teâlâ’ın isimleri ve sıfatlarına yönelik ilk sistemli fikirleri ortaya koyanlar yine bu ilmin sistem kurucusu olan Mu‘tezilî düşünürlerdir. Bu düşünürlerin hemen hemen tamamı usûl-i hamsede fikir birliği içinde olmalarına rağmen, tevhid ilkesine yaklaşımlarında farklı tonlarda düşünceler sergilemektedir. Bu yaklaşımların belirdiği Abbâsiler döneminde yaşayan Abbâd b. Süleymân es-Saymerî tevhid ilkesine yönelik tenzih vurgusundaki uç görüşleriyle Basra Mu‘tezilesi’nden muasırı olduğu Ebü’l-Hüzeyl el-Allâf, Mu‘ammer b. Abbâd es-Sülemî ve İbrâhîm b. Seyyâr en-Nazzâm’dan ayırıcı vasfını ortaya koyan bir bilgin ve ilk dönem Basra Mu‘tezilesi’nde orijinal fikirler serdeden bu dört başat düşünürden bir tanesidir. Ayrıca o, pek çok hususta kendisinden etkilendiği hocası Hişâm b. Amr el-Fuvatî’nin bilinen tek öğrencisi olup, akâmete uğrayan bu ilmî geleneğin son büyük ve en önemli halkasını teşkil etmektedir. Elinizdeki çalışma, eserleri günümüze ulaşmayan ve görüşlerinin klasik kaynaklarda dağınık bir biçimde olması sebebiyle bugüne kadar hak ettiği ilgiyi görmeyen Abbâd b. Süleymân’ın ilâhî isim ve sıfatlara yönelik düşüncelerini bütüncül ve sistematik bir şekilde ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmamızda öncelikli olarak klasik kaynaklar incelenmiş, modern literatür de göz ardı edilmeyerek ilgili kayıtlar tahlil ve tenkit edilmek suretiyle bağlamına oturtulmaya çalışılmıştır. Abbâd b. Süleymân’ın görüşleri özetle şöyledir: O, “Allah şeydir.” demenin “Allah gayrdır.” olduğunu ifade ederek Allah Teâlâ ile insan arasında kesin bir ayrıma dikkat çeker. Allah-mekân ilişkisine dair düşüncesinde tecsim ve teşbihten sakınma adına mekân ile ilintili her tanımı reddeder. Ru’yetullah meselesinde ise Muʻtezile’nin cumhurunun benimsemiş olduğu “Allah’ın kalp ile görülmesi yani bilinmesi” fikrine kökten karşı çıkar. Zât-sıfat ilişkisinde zât ve nefs tabirlerini kullanmaktan imtina ederek meseleyi kendi açısından çözmeye çalışır. Kendine özgü bir ilâhî isimler tasnifi ortaya koyar ve böylelikle kıyâsî metodu benimser. Muʻtezile’nin genelinde olduğu gibi meânî sıfatları kabul etmez; buna karşılık her ismin bir mânâ karşılığı olduğunu zımnen kabul eder. Bu da onun isimlerin salt sözler (akvâl) olmadığı anlamını beraberinde getirir. O, hakikî kıyas yaparak (fî hakîkati’l-kıyâs) Allah Teâlâ’nın âlim, kādir vs. olmasını reddederek insanın âlim, kādir vs. olduğunu temellendirmeye çalışır. Allah Teâlâ’nın ezelde semî‘ ve basîr olduğunu kabul etmez. Semîʻ ve basîr isimlerinin âlime, kādir ismini hayya indirgemez ve her ismin birbirinden farklı bir işlevselliği olduğunu kabul eder. Allah Teâlâ’nın şartlı bilmesine karşı çıkar. Mahlûkātın varlık alanına çıkmazdan evvel Allah Teâlâ’nın ilminde olup olmadığı meselesine dair “ezelî ilme konu olabilecek bir yön” ve “fiilî olarak varlığa geldiği yön” şeklinde ikili bir ayrıma gider. Abbâd’ın ma‘dûm ve mahlûkāta dair görüşlerinden hareketle, İbnü’r-Râvendî ve onu takiple modern kaynaklar, ona cisimlerin ezelîliği görüşünü nispet ederler. Ancak ilgili kayıtlar incelendiğinde bu savın geçerli olmadığı görülmektedir. Abbâd’a göre Allah olacağını bildiği şeyleri yaratmaya kādir, olmayacağını bildiği şeyleri yaratmaya kadir değildir, ancak bunları yaratmaya bilkuvve kādirdir. Allah Teâlâ ne hakikî ne de mecazî anlamda şerleri yaratmamıştır; öyle ki O, imanı ve küfrü değil sadece insanı yaratmıştır. O’nun yaratmadığı hiçbir salâhtan bahsetmek mümkün değildir. Kur’ân’ın arazlardan yaratıldığını söyleyerek halku’l-Kur’ân’ı savunur. Allah’ın fiillerinden hareketle onun bu fiillere delâlet eden isimlere sahip olduğunu ifade eder. O’nun ezelde mürîd, hâlık vs. olduğunu ne kabul eder ne de reddeder. Yaratmanın sadece Allah’a mahsus olduğunu vurgular. Öte yandan Allah varlıkları illetsiz yaratmıştır yani belirli bir hikmete binaen yaratmamıştır. Haberî sıfatlarla ilgili olarak bu ibarelerin sadece Kur’ân kıraatı esnasında telaffuzunu kabul eder ve Allah için hiçbir surette bu ifadelerin kullanılmayacağını dile getirir. O, Allah’ı vekîl, kefîl, latîf, kâ’in, ferd ve mütekellim olarak isimlendirmekten sakınır ve vâhid ismini sadece medh amaçlı kullanılması gerektiğini söyler. Mütekellim olmasının yanında Mu‘tezilî bir dilbilimcisi olması hasebiyle dil teorisi ve Allah Teâlâ’nın isimlendirilmesi arasında sıkı bir ilişki kurar. Abbâd b. Süleymân bu vb. düşünceleri sebebiyle Muʻtezilî düşünce içinde her ne kadar belirli bir dönem etki alanına sahip olsa da “çizgi dışı” görüşlerinden dolayı mensubu olduğu Basra ekolünün tâli çizgisinde kalmıştır. Onun, özellikle Basra Mutezilesi’ne olmak üzere genel muhalif tavrı, zaman zaman zemin itibariyle birbirine zıt olan Cehm b. Safvân ve Cebriyye/Eşʻariyye’nin görüşlerini andırsa da özgün bir kelâmî fikir örgüsü inşa etmesini sağlamıştır.
Those who present the first systemic ideas towards the names and qualities of Allah, which are one of the most basic and initiative issues of the Qur’an, are the Mu’tezilî thinkers who are the founder of this system of knowledge. Despite the fact that almost all of these thinkers are in the usûl-i hamsede opinion union, they present thoughts in different tones in their approaches to the principle of Tevhid. In the words of the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him), the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) said, “The Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) said, ‘The Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) said, ‘The Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) said, ‘The Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) said, ‘The Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) said, ‘The Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) said, ‘The Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) said: Seyyâr en-Nazzâm is a scientist who reveals his distinctive vase and is one of these four main thinkers who have originated ideas in the first period of Basra Mu'tezilesi. In addition, he is the only known student of his teacher, Hisham B. Amr al-Fuvatî, who has been influenced by him in many aspects, and constitutes the last major and most important circle of this scientific tradition. The work in your hand is aimed at presenting the ideas of Abbâd b.Suleyman, who has not yet received the interest, because his works have not reached the present day and his views have been dispersed in the classical sources, in a comprehensive and systematic manner, about the divine names and qualities. In our study, first classical sources were studied, and modern literature was not ignored and the relevant records were tested and tested in the context. Abbâd al-Salaim’s view is as follows: “Allah is all.” He said, “God is unclean.” God is the one who makes a distinct difference between man and man. God rejects all things in his mind, and he rejects all things in his mind, and he rejects all things in his mind. In the matter of Ru'yetullah, it is rootly opposed to the idea that the Republic of Mu'tezile has adopted "to see God with the heart, that is, to know." In this case, it is necessary to make sure that you have the right to do so, and that you have the right to do so, and that you have the right to do so. The name of the person is the name of the person, and the name of the person is the name of the person. He does not accept the purposes as in the whole of Mu'tezile; he accepts that each name is a purposes for the purposes of the purposes of the purposes. This means that his names do not mean just words (acval). He tries to make a true comparison (fî verîkati’l-kââââs) by refusing Allah to be al-âlim, al-Qâdir, etc. by establishing that the man is al-Qâdir, al-Qâdir, etc. God does not accept that he is a righteous and a righteous man. The name is not the name of the name, the name is not the name of the name, the name is not the name of the name, the name is not the name of the name, the name is not the name of the name. God is against the conditional knowledge of God. In the words of the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him), before the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) came to pass, the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) came to pass and the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) came to pass. Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd and Abbâd. However, when the records are examined, it is clear that this claim is not valid. According to Abbâd, Allah is capable of creating what He knows that He will be, and He is not capable of creating what He knows that He will not be, but He is capable of creating them. Allah has not created the evil in the truth and in the messy, so that He has not created the faith and the unbelief, but only the man. It is not possible to speak of any kind that He has not created. The Qur’an says that it was created from the land. The name of God is the name of the people who have the name of God. He does not accept or deny that he is the one who is the one who is the one who is. The creation belongs only to God. God has created the creation of the wise man, but he has not created the wise man. The Qur’an says that the Qur’an is not the word of the Qur’an, but the word of the Qur’an is not the word of the Qur’an, and that the Qur’an is not the word of the Qur’an. He is afraid of calling God as a vekîl, kefîl, latîf, ka’in, ferd and mütekellim, and says that the name of vâhid should only be used for medh purposes. In addition to being a Mu'tezili language scientist, it establishes a close relationship between the theory of language and the name of Allah Teâlâ. Abbâd B. Suleiman is the one. Because of his thoughts, the Mu'tezilî thought, though it has a certain period of influence, has remained in the line of the Basra ekol, which is a member of his "outline" opinions. His general opposition attitude, especially to the Basra Mutezilesi, has made it possible for him to build an original linguistic idea structure, even if it resembles the views of Cehm b. Safvân and Cebriyye/Eş’ariye, who are sometimes opposed to each other in terms of the ground.
Alan : İlahiyat
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Atıf Yapanlar
Benzer Makaleler
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
