Özet:

Bu makale, Filistin’de Sultan II. Abdülhamit’in, kendi döneminde (1878-1909) mülk edindiği, “Çiftlik” adı başta olmak üzere “Sultâniye”, “Hamîdiye” ve “Seniyye” gibi çeşitli isimlerle anılan ve halen büyük bir kesimce “Çiftlik” şeklinde bilinmekte olan toprakları incelemektedir. Konumuz üç bölüm üzerinden sunulmaya çalışılmıştır: Birinci Bölüm: Bu bölüm, bahsedilen mülkiyetin kuruluş sebepleri ve mülkiyet biçimlerini ele almasına ek olarak Tanzimat Dönemi sonrası Osmanlı Devleti’nin uyguladığı ilca sistemi ve imar politikaları hakkında bilgi verir. Ayrıca bu bölümde yabancıların nüfuz hareketine karşı devletin gösterdiği direnç incelenmektedir. İkinci Bölüm: Bu bölüm, ilgili mülkiyetin hacmini ele almakta ve Filistin’in çeşitli bölgelerinde ne ölçüde yaygınlık kazandığını özel biçimde incelemektedir. Filistin’de Sultan’ın edindiği mülkiyetler masaya yatırılırken bu bağlamda sözü edilen olgunun sıklıkla görüldüğü Ağvar bölgesi, Tel Arad arazileri, Zerka Nehri Vadisi ve Gazze çevresi çalışmamızda önemli bir yer tutmaktadır. Üçüncü Bölüm: Çalışmamızın bu kesitinde ise Sultan’ın tahttan indirilmesinden sonra çiftlik topraklarında yaşanan değişimler incelenmektedir. Sözü edilen mülklerin Osmanlı Devleti’nin hazinesine iadesi ve başta Yahudi devleti kurmayı amaçlayan derneklerle ilişkili şirketler olmak üzere yabancıların Filistin’e nüfuz etme çabaları anlatılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: