Özet:

Yaşamın her evresinde bedensel ve zihinsel yönden sağlıklı olmak ve sağlığı devam ettirmek yeterli ve dengeli beslenme ile mümkündür. Büyüme, gelişme, sağlıklı ve verimli olarak uzun süre yaşamak için gerekli olan enerji ve besin ögelerinden her birini yeterli miktarda sağlayacak olan besinleri besin değerini yitirmeden, sağlık bozucu hale getirmeden en ekonomik şekilde almak ve kullanmak olarak tanımlanan beslenme, fizyolojik, psikolojik ve sosyal gelişim ile büyüme hızının çok yüksek olduğu çocukluk ve adölesan dönemde büyük önem taşımaktadır. Alışkanlıkların kazanıldığı ve yerleştiği en önemli dönemler olan çocukluk ve adölesan dönemde edinilen beslenme alışkanlıkları, yetişkinlik dönemine de taşınmakta, yaşam boyu sürdürülebilecek davranışlara dönüşebilmektedir. Bu çalışma, ortaokul öğrencilerinin bazı beslenme alışkanlıklarını belirlemek amacıyla planlanıp yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini, Uşak İli merkez ilçedeki Şehit Mehmet Çetin İmam Hatip Ortaokulunda öğrenim gören 695 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada gelişigüzel örnekleme yöntemi kullanılmış olup, çalışmaya gönüllü 390 öğrenci katılmıştır (katılım oranı %56.12). Araştırma verileri anket formu kullanılarak, Aralık 2017-Şubat 2018 tarihleri arasında karşılıklı görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Anket formu öğrenciler hakkında “genel bilgiler” başlığı altında öğrenciler ve ailelerin tanıtıcı bilgileri (cinsiyet, yaş, sınıf, vücut ağırlığı, boy uzunluğu, anne-baba eğitim durumu, anne-baba mesleği) ve öğrencilerin bazı beslenme alışkanlıklarını ortaya koyan çeşitli sorulardan oluşmaktadır. Verilerin değerlendirilmesinde, SPSS paket programı kullanılmış, sayı ve % değerleri gösteren çizelgeler hazırlanmış, gerekli istatistiksel analizler yapılmış ve ki-kare (χ2) önemlilik testi kullanılmıştır. Değişken olarak cinsiyet esas alınmış olup, 0.05’ten küçük p değeri istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. Öğrencilerin vücut ağırlığı (kg) ve boy uzunluğu (cm) ölçümleri alınmış, Beden Kütle İndeksi (BKİ) (kg/m2) hesaplanmıştır. Besin tüketim sıklığının değerlendirilmesinde, T=6T1+5T2+4T3+3T4+2T5+T6 formülünden yararlanılarak, puanlama sistemi kullanılmıştır. Puanlamada her gün tüketilen yiyeceğin frekansı 6, günaşırı tüketilenlerin 5, haftada bir tüketenlerin 4, 15 günde bir tüketilenlerin 3, ayda bir tüketilenlerin 2, daha seyrek tüketenlerin 1 ile çarpılarak toplanmış ve her bir yiyecek için toplam puanlar bulunmuştur. Tüketim sıklıkları bakımından yiyecekleri birbirleriyle kıyaslayabilmek amacıyla, her bir besin için saptanan toplam puan ile bu besinin her gün tüketilmesi durumunda alacağı en yüksek toplam puan arasında yüzde orantı kurularak hesaplanmıştır. Araştırma kapsamındaki öğrencilerin, %53.8'i kız, %46.2'si erkektir. Çalışmadaki erkek (n=180) ve kız (n=210) öğrencilerin yaş ortalaması sırasıyla 12.72±1.14 yıl ve 11.82±1.24 yıldır. Öğrencilerin %26.2'si 5., %24.1'i 6., %30.5'i 7. ve %19.2'si de 8. sınıftadır. Çalışmadaki öğrencilerin günlük öğün sayısı ortalaması 3.08±0.46 olup, erkek ve kız öğrencilerin yarıdan fazlası (sırasıyla %75.0, %88.1) günde üç öğün tüketmektedir(χ2=14.688, p=0.005).Erkek ve kız öğrencilerin günlük su tüketimi ortalamaları sırasıyla 10.36±5.13, 9.13±4.84 bardaktır. Öğrencilere “öğün dışında atıştırma alışkanlığınız var mı?” diye sorulduğunda öğrencilerin %40.2'sinin “evet”, %50.3'ünün de "bazen" diye cevap verdikleri görülmüştür. Öğrencilerin tükettikleri bazı yiyecek ve içeceklerin her gün tüketilme durumuna göre aldıkları tüketim puanları yüzdesi; yoğurtta 87.65 (2051 puan), peynirde 85.80 (2007 puan), pilav ve makarnada 83.16 (1946 puan), çayda 81.84 (1915 puan), ayranda 81.15 (1899 puan), zeytinde 80.56 (1885 puan), sütte 80.38 (1881 puan), yumurtada 79.32 (1856 puan), ekmekte 78.33 (1833 puan) ve tereyağında 76.03 (1779 puan) olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler: