Özet:

Menâkıbnâmeler evliyâların kerametleri anlatan eserlerdir. Keramet ise velîlerin göstermiş oldukları olağanüstü hallerdir. Herhangi bir evliya için sözlü kültür ortamında anlatılan menkabeler bir yazıcı tarafından derlenerek yazılı kültür ortamına aktarılır. Hacım Sultan Menâkıbnâmesi, Bektaşî büyüklerini ele alan menâkıbnâmeler arasında ilk yazıya geçirileni olarak bilinmektedir. Hacım Sultan, Hacı Bektaş-ı Velî’nin halifelerinden biridir. Bir toplumun kültüründeki ürünlerin nasıl oluşup geliştiğini açıklamaya yönelik birçok metin merkezli kuram bulunmaktadır. Metin merkezli olarak bilinen kuramlardan biri de “Tarihî-Coğrafî Fin Kuramı ve Yöntemi”dir. Bu kuramda halkın ürettiği bazı metinler incelenerek belli sonuçlar çıkarmak amaçlanmaktadır. Kuram bağlamında halk anlatılarının yapı çözümlemesine yönelik çalışmalardan biri de Stith Thompson’un “Halk Edebiyatı Motif İndeksi” (The Motif Index of Folk Literature) adlı çalışmasıdır. S. Thompson, altı cilt olan eser farklı ulusların halk anlatılarında saptanmış motifleri alfabetik bir sıraya koymuştur. Bu noktadan hareketle Hacım Sultan Menâkıbnâmesindeki anlatı yapısında yer alan motifleri Stith Thompson’un The Motif Index of Folk Literature’ye göre tespit etmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler: