Özet:

Bu makalede, tarihsel realitelere kaynaklık ederek günümüze ulaşan bilgi, belge ve eserler ışığında, İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde kısmen karşılaştırmalı bir analize bağlı kalarak, “devlet geleneğinin oluşumunu ve bu oluşumda etkili olan faktörleri, örgütlenme biçimini, egemenliğin kaynağını” meşruiyet probleminin kuramsal temelleri etrafında değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Değerlendirmeler sonucunda, İslamiyet Öncesi Türk Devlet geleneğinin oluşmasındaki ontolojik dayanakların, kurucu ideolojiyle kapsam ve içerik bakımından ne bir çelişme ne de çekişme içinde olmadığı ve yöneten-yönetilen ilişkisinde ideal ve reel dengenin önemsendiği görülmektedir. Bu dengede millet, ülke, egemenlik ve politik örgütlenme gibi temel dinamiklerin, “kut” inancıyla büyük ölçüde uzlaştırıldığı anlaşılmaktadır. Ayrıca teokrasinin temel parametreleri göz önüne alınarak her ne kadar siyasi erkin meşruiyetinin kaynağının özünde Tanrı olsa da, Türk Devlet geleneğinde bu durumun teokratik bir yönetim tarzıyla eşleştirilemeyeceği, bu yöndeki ısrarların ise aşırı zorlama ve maksatlı olabileceği kanaatine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: